منطق ریاضی غیراستاندارد
نظام غیرتابع‌ارزشی حاج‌حسینی

اسد‌الله فلاحی

دوره 14، شماره 1 ، تیر 1402، ، صفحه 103-126

https://doi.org/10.30465/lsj.2023.44944.1431

چکیده
  مرتضی حاج‌حسینی در ویراست دوم کتاب خویش «طرحی نو از اصول و مبانی منطق» چهار منطق ناکلاسیک معرفی کرده است: 1. نظام تابع‌ارزشی، 2. نظام غیرتابع‌ارزشی، 3 و 4. ترکیب‌هایی از دو نظام نخست که طبیعتا گسترش‌هایی از آن دو به شمار می‌آیند. در مقالة دیگری، نظام تابع‌ارزشی حاج‌حسینی را بررسی کرده‌ام و در این مقاله به نظام غیرتابع‌ارزشی ...  بیشتر

منطق قدیم
قضایای حقیقیه و خارجیه نزد شمس الدین سمرقندی

اسد‌الله فلاحی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 143-166

https://doi.org/10.30465/lsj.2022.41418.1403

چکیده
  شمس الدین سمرقندی در دو کتاب قسطاس الأفکار و شرح القسطاس تحلیل‌هایی از قضایای خارجیه، حقیقیه و ذهنیه ارائه کرده است که متفاوت از منطق‌دانان پیش از او است و از این رو، نسبت‌هایی میان آن قضایا برقرار کرده است که پیامدهای جدیدی در روابط استنتاجی میان آنها دارد. او در موجبه‌ها، قضیة خارجیه را به «وجود خارجیِ» طرفین و قضیة حقیقیه ...  بیشتر

قضایای حقیقیه و خارجیه نزد ارسطو

اسد‌الله فلاحی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 213-234

https://doi.org/10.30465/lsj.2022.40758.1394

چکیده
  منطق‌دانان مسلمان به پیروی از فخر رازی دو اصطلاح قضیة حقیقیه و خارجیه را به ادبیات منطقی خود افزوده‌اند که در نگاه بدوی در آثار ارسطو و شارحان یونانی‌اش وجود ندارد. با وجود این نشان می‌دهیم که هرچند ارسطو هنگام بحث از قیاس‌های مطلق (غیروجهی) مثال‌هایی برای قضیة مطلقه ذکر کرده است که قضیة حقیقیه هستند، اما هنگام بحث از قیاس‌های ...  بیشتر

آیا لزومی جزئی و شرطی اتفاقی متمایزند؟

اسد‌الله فلاحی

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 213-248

https://doi.org/10.30465/lsj.2019.4493

چکیده
  یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های منطق قدیم در مورد شرطی لزومی، بحث سور جزیی است. هرچند ابن‌سینا برای بحث از سورهای جزئی در شرطی‌های لزومی، ابتدا، به بحث سور جزئی در حملیات و به تقسیمات آن پرداخته اما در ظاهر به نظر می‌رسد که بحث او در حملیات و شرطیات در تضاد با هم است و تشبیه و تمثیل به کار رفته ذهن را بیشتر از آن که هدایت کند گمراه می‌کند. ...  بیشتر

منطق قدیم
تبارشناسی نسبت‌های چهارگانه

اسد‌الله فلاحی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 101-127

چکیده
  هرچند پیشینۀ نسبت‌های چهارگانه میان مفاهیم به ارسطو و فرفوریوس می‌رسد، به منزلة یک تقسیم منطقی از نوآوری‌های منطق‌دانان مسلمان بوده و برای نخستین‌بار در آثار فارابی، غزالی، فخر رازی و خونجی و به صورت‌های متفاوت به علم منطق معرفی شده است. از آن‌جا که تقسیم‌های فارابی، غزالی و فخر رازی، به‌ترتیب، دچار مغالطه‌های «عدم انسجام»، ...  بیشتر

عکس مستوی قضایای حقیقیه نزد خونجی

اسداله فلاحی

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 65-81

چکیده
  چکیده فخر‌الدین رازی عکس مستوی قضایای حقیقیه و خارجیه را برای نخستین‌بار به صورت جداگانه مورد بحث قرار داده است، اما افضل‌الدین خونجی بسیاری از احکام او را مورد نقد قرار داد و بیش‌تر این نقدها از سوی منطق‌دانان بعدی پذیرفته شده است. عکس مستوی قضایای خارجیه در مقالة دیگری بررسی شده و با فرمول‌های منطق جدید آشکار شده است که در دو ...  بیشتر

تحلیل عموم‌های سه‌گانة اصول فقه در منطق جدید

اسدالله فلاحی

دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1390، ، صفحه 103-126

چکیده
  عموم مجموعی و عموم استغراقی و عموم بدلی سه ‌نوع از انواع عموم‌اند که اصولیان در مبحث عام و خاص و مبحث مطلق و مقید به ‌آن می‌پردازند و برای آن، چه در فقه و چه در اصول، کاربردهای فراوانی یافته‌اند و مثال‌های گوناگونی ذکر کرده‌اند. در این مقاله، برخی از این کاربردها و مثال‌ها را به زبان منطق جدید صورت‌بندی کرده‌ایم ...  بیشتر

منطق‌های مبتنی بر عکس نقیض و نقض محمول

اسد‌الله فلاحی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1389، ، صفحه 113-142

چکیده
  برای منطق دو نظام قدیم و جدید می‌شناسیم که از نظر برخی، در تضاد با یکدیگر قرار دارند. در این مقاله، می‌خواهیم ببینیم که آیا منطق قدیم در برابر منطق جدید، واقعاً یک منطق است و قواعد یکسانی را معرفی می‌کند یا خیر؟ در تعداد قواعد معتبر و بیان دقیق آنها در منطق محمولات قدیم، اختلاف نظر‌های بسیاری مشاهده می‌شود. برای نمونه، تقریر‌های ...  بیشتر