ORIGINAL_ARTICLE
انتقال ضرورت در موجهات ارسطو؛ نگاهی ارسطویی
یکی از مسائل اساسی و مهم، راجع به موجهات ارسطو ناهمخوانی آرای وی در باب ضرورت، با آموزههای وی در حالت قیاسهای مطلقه است. این مسئله از زمان خود ارسطو تاکنون مناقشات بسیاری را ایجاد کرده و تا امروز بیشتر محققان را به این نتیجه رسانده که ارسطو در موجهات خود دچار تناقض است. در این مقاله سعی شده تا با قرائتی جدید ولی تا جای ممکن منطبق با آرای ارسطو، از متن آثار خود وی و همچنین آثار شارحان نزدیکتر به وی مانند اسکندر افرودیسی، تفسیری ارائه شود تا مسئلة انتقال ضرورت از یک مقدمة ضروری به نتیجه توضیح داده شده و دیدگاه و استدلال ارسطو که چنین موردی را ممکن میسازد روشن شود.
https://logicalstudy.ihcs.ac.ir/article_989_3a13b6307fbe3046fee22e38cff5193c.pdf
2013-09-23
1
17
کلیدواژهها: موجهات
ارسطو
ضرورت
اسکندر افرودیسی
قیاس
حامد
باستین
1
دانشجوی دکتری منطق فلسفی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ارسطو (1389). مابعدالطبیعه، متافیزیک، ترجمة شرفالدین خراسانی، تهران: حکمت.
1
نباتی، فرشته (1388). «استنتاج نتایج ضروری در ضربهای با یک مقدمة ضروری، مسئلهای در موجهات ارسطو»، متافیزیک، دورة جدید، ش 3 و 4.
2
Alexander of Aphrodisias (1999). On Aristotle’s Prior Analytics 1.8-13, Trans. Mueller I. and Gould J., Ithaca: Cornell University Press.
3
Aristotle (1955). The Works of Aristotle, Vol. I, Categoria and de Interpretatione; Analyticapriora; Analyticaposteriora and Topica and de Sophisticselenchis, trans. Ross, W. D., Oxford: Oxford University Press.
4
Aristotle (2012). Prior Analytics, Trans. Jenkinson A. J., ebooks@adelaide, Available In http://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/a8pra.
5
Klima G. (2001). ‘Existence and Reference in Medieval Logic’, In Hieke A., Morscher E. (eds.), New Essays in Free Logic, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
6
Ross, W. D. (1995). Aristotle, Oxford: Routledge.
7
ORIGINAL_ARTICLE
معضل مثال نقض در قیاس ارسطو تحلیل و نقد روش اوکاسیویچ
منطق ارسطو از دیرباز یکی از سیستمهای منطقی مورد توجه فلاسفه و حکما بوده است. از آنجا که لازمة داشتن نگاهی کاربردی به منطق ارسطو، فهم قیاس و اشکال سهگانهاش است، در این مقاله به بحث قیاس به طور جدی پرداخته خواهد شد. یکی از مباحث مهم قیاس ارسطو ضربهای منتج و عقیم است، با این حال نکتة جالب این است که در اعصار گذشته آنچنان که به ضربهای منتج توجه میشده است به ضربهای عقیم توجه نمیشد. در این پژوهش تلاش میشود در کنار تشریح ضربهای منتج به ضربهای عقیم به عنوان مسئلهای اصلی در منطق ارسطو پرداخته شود.
https://logicalstudy.ihcs.ac.ir/article_990_46ce40253e526c6c77696b0df9ea5976.pdf
2013-09-23
18
41
کلیدواژهها: قیاس
مثال نقض
ارسطو
ضرب
حد
جواد
بیگی
javadbeygi@gmail.com
1
کارشناسی ارشد منطق ،علامه طباطبایی
AUTHOR
ارسطو (1378). منطق ارسطو (ارگانون)، ترجمة میر شمسالدین ادیب سلطانی، تهران: نگاه.
1
Łukasiewicz, Jan (1951). Aristotle’s Syllogistic from the Standpoint of Modern Formal Logic, Oxford University Press.
2
Jenkinson, A, J. Analytica Priora, W. D. Ross (ed.), Oxford: Oxford Univesity Press.
3
ORIGINAL_ARTICLE
برهان جایگشت علیه رئالیسم متافیزیکی
رئالیسم ایدهای است شهودی که عموم انسانها آن را به طور صریح یا ضمنی پذیرفتهاند. کمتر کسی هست که وجود اشیای مستقل از ذهن یا ارتباط میان صدق و اوضاع جهان را نپذیرد، اما چگونگی ارتباط زبان با واقعیت محل بحثهای زیادی است. یکی از نظریاتی که با شهود ما سازگاری بیشتری دارد انطباق میان اجزای زبان با عناصر عالم خارج است؛ اما مانند بسیاری دیگر از ایدههای شهودی با تدقیق در این مسئله، ایرادات مهمی به این تلقی ساده از انطباق میان جهان و زبان وارد میشود. هیلاری پاتنم، فیلسوف نامدار معاصر امریکایی، نوعی خاص از رئالیسم را که خود «رئالیسم متافیزیکی» (از این پس بهاختصار، رئالیسم) میخواند و مدعی چنین دیدگاهی دربارة ارتباط زبان و جهان است نقد میکند؛ وی در این راه از استدلالهای مبتنیبر نظریة مدل نیز بهره میگیرد. نظریة مدل بخشی از علم ریاضیات است که روابط میان زبان و تعبیرهای زبان را بررسی میکند. متن حاضر سعی در توضیح، تحلیل، و نقد کمتر فنی و بیشتر شهودی «استدلال جایگشت» دارد که پاتنم علیه رئالیسم طرح کرده است. آنچه پاتنم در این استدلال سعی در نشاندادن آن دارد این است که مدلول یا مصداق عبارات زبان در نگاه رئالیستی قابل تثبیتشدن نیستند.
https://logicalstudy.ihcs.ac.ir/article_991_9beb08a060aeb85bb9399c06e0dbafc9.pdf
2013-09-23
43
64
کلیدواژهها: نظریة مدل
پاتنم
رئالیسم
برهان جایگشت
سیدمحمدعلی
حجتی
1
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
سلمان
پناهی
alman.panahi @gmail.com
2
کارشناس ارشد فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
اردشیر، محمد (1383). منطق ریاضی، تهران: هرمس.
1
Lewis, David (1984). ‘Putnam’s Paradox’, The Australasian Journal of Philosophy, Vol. 62, No. 3.
2
Miller, Alexander (2010). ‘Realism’, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), Available In http://plato.stanford.edu/archives/spr2012/entries/realism/.
3
Putnam, Hilary (1975). Mind Language and Reality, Cambridge University Press.
4
Putnam, Hilary (1981). Reason, Truth, and History, Cambridge University Press.
5
Putnam, Hilary (1983). Realism and Reason, Cambridge University Press.
6
Putnam, Hilary (2001). ‘Meaning and Reference’, Analytic Philosophy an Anthology, Martinich A. P. and Sosa (eds.), Blackwell.
7
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی روششناسی ارسطو از منظر هینتیکا
نهتنها نزد همگان پذیرفته شده است که ارسطو مدون علم منطق است، بلکه اغلب بر این باورند که آنچه او تدوین کرد نهفقط «علم منطق»، بلکه «منطق علم» یا روششناسی نیز بهشمار میآید. تاکنون ارسطوپژوهان، از میان مؤلفههای روششناسی ارسطویی، نقش اصلی و محوری را به نظریة برهان و روش قیاسی وی دادهاند و سایر اجزای منطق وی، مانند جدل، را در حاشیه قرار دادهاند. اما برخی معاصرین مانند یاکو هینتیکا علیه چنین دیدگاهی استدلال کردهاند و نشان دادهاند که دیالکتیک در روششناسی ارسطو نقشی همتراز نظریة قیاس دارد و یکی از سه ضلع اصلی ساختار روششناسی ارسطوست. هینتیکا در پرتو نگاهی متوازن به اجزای دستگاه منطقی ارسطو، سازگاری و هماهنگی میان روش مطرحشده در ارغنون، با مسائل متافیزیکی و با روش غالب زمانة او را نمایان میکند. علاوه بر این هینتیکا نشان میدهد که این روششناسی از نتایج نظریة روانشناسی شناخت ارسطویی است.
https://logicalstudy.ihcs.ac.ir/article_992_487118109d27d3746cde319275dfa387.pdf
2013-09-23
65
93
کلیدواژهها: روششناسی ارسطو
دیالکتیک
برهان
اندوکسا
اپیستمه
هینتیکا
غلامرضا
ذکیانی
mantegh1394@gmail.com
1
استادیار فلسفه ـ منطق- دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
محمدامین
برادران نیکو
baradaran.nikou@gmail.com
2
کارشناس ارشد فلسفه ـ منطق، دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
ارسطو (1390). ارغنون، ترجمة میر شمسالدین ادیب سلطانی، تهران: نگاه.
1
ارسطو (1389الف). متافیزیک، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
2
ارسطو (1389ب). فیزیک، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
3
ارسطو (1389ج). اخلاق نیکوماخوس، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
4
ارسطو (1389د). دربارۀ نفس، ترجمة علیمراد داودی، تهران: حکمت.
5
اکریل، ج. (1380). ارسطوی فیلسوف، ترجمة علیرضا آزادی، تهران: حکمت.
6
افلاطون (1380). دورة کامل آثار افلاطون، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
7
راس، دیوید (1386). ارسطو، ترجمة مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.
8
گمپرتس، تئودور (1375). متفکران یونان، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
9
Ackrill, J. L. (1997). Essays on Plato and Aristotle, Oxford: Oxford University Press.
10
Hintikka, Jakko (1972). ‘On the Ingredients of an Aristotelian Science’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
11
Hintikka, Jakko (1990). ‘Concepts of Scientific Method from Aristotle to Newton’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
12
Hintikka, Jakko (1993). ‘Socratic Questioning, Logic, and Rhetoric’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
13
Hintikka, Jakko (1996). ‘On the Development of Aristotle’s Ideas of Scientific Method and the Structure of Science’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
14
Hintikka, Jakko (2000). ‘Aristotelian Explanations’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
15
Hintikka, Jakko (2004). ‘Aristotle’s Theory of Thinking and its Consequences for his Methodology’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
16
Hintikka, Jakko (1980). ‘Aristotelian Induction’, In Analysis of Aristotle, Boston: Kluwer Academic Publishers.
17
Owen, G. E. L. (1961). ‘Tithenai ta Phainomena’, In Barnes, Schofield, Sorabji, Articles on Aristotle, London: Duckworth.
18
Ryle, Gilbert (1971). ‘Dialectic in the Academy’, In Collected Papers, London.
19
ORIGINAL_ARTICLE
تعریف قضایای اولی از منظر محمدتقی مصباح یزدی
در میان فلاسفة اسلامی معاصر محمدتقی مصباح یزدی دارای نظریهای در باب ماهیت قضایای اولی است. وی قائل است که قضایای اولی قضایاییاند که اولاً تحلیلیاند و ثانیاً مفاهیم تشکیلدهندة آنها، معقولات ثانیة فلسفیاند. در مقالة حاضر ابتدا نظریة مصباح یزدی دربارة ماهیت قضایای اولی را شرح میدهیم و سپس با توجه به تعریف رایج از قضیة اولی نشان میدهیم که قضایای اولیای وجود دارند که طبق نظریة وی اولی محسوب نمیشوند؛ مثالهای اولیای که ارائه خواهد شد فاقد یکی از شروطی هستند که مصباح یزدی برای قضایای اولی قرار میدهد. برخی از این مثالهای اولی، حملی و برخی دیگر شرطی هستند. مثالهای حملی با این مشکل مواجهاند که مفاهیم بهکاررفته در آنها، معقولات ثانیة فلسفی نیستند و مثالهای شرطی با این مشکل مواجهاند که نه اجزای آنها از معقولات ثانیة فلسفی تشکیل شده است و نه تحلیلیاند.[i] نتیجه این خواهد شد که دو شرطی که مصباح یزدی برای قضایای اولی قرار میدهد خدشهپذیر است. [i]. منظورمان از تحلیلی، تعریفی است که مصباح یزدی از قضایای تحلیلی ارائه میدهد.
https://logicalstudy.ihcs.ac.ir/article_993_73876fd7d3688b398f4b5862b7b81490.pdf
2013-09-23
95
112
کلیدواژهها: قضایای اولی
معقولات ثانویه
مصباح یزدی
امیرحسین
زادیوسفی
1
دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه، تربیت مدرس تهران
LEAD_AUTHOR
داود
حسینی
davood.hosseini.c@gmail.com
2
استادیار فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس تهران
AUTHOR
ابنسینا (1403 ق). الاشارات و التنبیهات، با شرح خواجه نصیر طوسی، تهران: دفتر نشر کتاب.
1
زادیوسفی، امیرحسین و داود حسینی (1392). «تعریف قضیة تحلیلی از منظر محمدتقی مصباح یزدی»، حکمت معاصر ش 3، سال چهارم.
2
حلی، حسن بن یوسف (1410 ق). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، قم: بیدار.
3
عسکری سلیمانی امیری (1388). منطق و شناختشناسی از نظر آیتالله مصباح یزدی، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
4
مصباح، محمدتقی (1363). ارزش شناخت، یادنامة علامه طباطبایی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
5
مصباح، محمدتقی (1380). شرح جلد اول الاسفار الاربعه، ج 1، تحقیق محمدتقی سبحانی، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
6
مصباح، محمدتقی (1383). آموزش فلسفه، جلدهای 1 و 2، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
7
هماندیشی معرفتشناسی، آرشیو مؤسسة امام خمینی، قم: موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
8
ORIGINAL_ARTICLE
مواضع جدلی در منطق ابنسینا: از اصول مناظره تا مغالطات تعریف
مواضع جدلی را ارسطو و مشائیان به منزلۀ «اصول مناظره» بهکار میگرفتند ولی ابنسینا کارکرد آنها را به «مغالطات تعریف» دگرگون ساخته است. این یکی از برجستهترین نوآوریهای ابنسیناست که پویایی اندیشة منطقی او و استقلال آن از منطق ارسطو و مشائیان را بهخوبی نشان میدهد، با این حال تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. این نوآوری از یک سو با «هدفگرایی منطقی» او، و از سوی دیگر با منطقنگاری دوبخشیاش پیوند دارد. منظورم از هدفگرایی منطقی ابنسینا باور او به این دیدگاه است که هدف منطق درستاندیشی و پرهیز از نادرستاندیشی است و هر بخش از منطق ارسطویی که در راستای یکی از این دو هدف نیست یا باید کنار نهاده شود، مانند خطابه و شعر، یا باید تغییر کارکرد دهد، مانند جدل. در منطقنگاری دوبخشی، منطق تقسیم میشود به نظریة تعریف و نظریة استدلال. اکنون اگر این نوآوری ابنسینا یعنی «تبدیل مواضع جدلی به مغالطات تعریف» را در کنار این دیدگاه ارسطویی بگذاریم که «ابطالهای سوفیستی (سفسطهها) همگی مغالطات قیاسیاند»، آنگاه به موازات نظریة تعریف و نظریة استدلال، مغالطات هم تقسیم میشوند به مغالطات تعریف و مغالطات استدلال. این نوآوری ابنسینا همگام با رشد دو ایدة «منطق دوبخشی» و «هدفگرایی»، بهتدریج در الشفاء، النجاة، الحدود، منطق المشرقیین، و الاشارات رشد میکند.
https://logicalstudy.ihcs.ac.ir/article_994_86569a67fa81527f6c165efbcb47d3e0.pdf
2013-09-23
113
142
کلیدواژهها: مغالطات منطق تعریف
منطقنگاری دوبخشی
جدل
سفسطه
مهدی
عظیمی
mahdiazimi@ut.ac.ir
1
استادیار دانشگاه تهران
AUTHOR
ابنبهریز، عبدیشوع (1357). حدود المنطق، به همراه المنطق ابنالمقفع، مقدمه و تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران: انجمن فلسفة ایران.
1
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1428ق الف). الشفاء، المنطق، المدخل، راجعه و قدم له الدکتور ابراهیم مدکور، تحقیق الأب قنواتی، محمود محمد الخضیری، أحمد فؤاد الإهوانی، قم: منشورات ذوی القربی.
2
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1428ق ب). الشفاء، المنطق، المقولات، راجعه و قدم له الدکتور ابراهیم مدکور، تحقیق الأب قنواتی، محمود محمد الخضیری، أحمد فؤاد الإهوانی، سعید زاید، قم: منشورات ذوی القربی.
3
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1428ق ج). الشفاء، المنطق، الجدل، راجعه و قدم له الدکتور ابراهیم مدکور، تحقیق أبوالعلا عفیفی، قم: منشورات ذوی القربی.
4
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1428ق د). الشفاء، المنطق، السفسطة، تصدیر و مراجعة الدکتور ابراهیم مدکور، تحقیق الدکتور أحمد فؤاد الأهوانی، قم: منشورات ذوی القربی.
5
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1328ق). منطق المشرقیین و القصیدة المزدوجة، المکتبة السلفیة، قم: القاهرة.
6
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). الإشارات و التنبیهات، مع الشرح لنصیرالدین الطوسی و شرح الشرح لقطبالدین الرازی، ج 1، قم: البلاغة.
7
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة، تصحیح و مقدمه از محمدتقی دانشپژوه، تهران: دانشگاه تهران.
8
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1370). «رسالة فی تعقب الموضع الجدلی»، تصحیح و مقدمه از محمدتقی دانشپژوه، در منطق و مباحث الفاظ، به اهتمام مهدی محقق و توشیهیکو ایزوتسو، تهران: دانشگاه تهران.
9
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1989). الحدود، در المصطلح الفلسفی عند العرب، تقدیم و تصحیح و تعلیق عبد الأمیر الأعسم، قاهره: الهیئة المصریه للطباعه والنشر.
10
ارسطو (1378). منطق ارسطو، ارگانون، ترجمة میر شمسالدین ادیب سلطانی، تهران: نگاه.
11
افلاطون (1356). تیمائوس، دورة آثار افلاطون، ج 3، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
12
عظیمی، مهدی (1390 الف). «تعریفهای ارسطوییِ فرفوریوس از جنس و نوع: مقایسة برداشت ابنسینا و بارنز»، منطقپژوهی، سال دوم، ش 1.
13
عظیمی، مهدی (1390 ب). «دشوارة تعریف جنس و نوع اضافی و دیگر مفاهیم متضایف: ارسطو، فرفوریوس، فارابی، ابنسینا»، جاویدان خرد، سال هشتم، ش 4.
14
عظیمی، مهدی (1391). دگردیسی مدخل فرفوریوس در منطق دورة اسلامی، رسالة دکتری، دانشکدة الهیات دانشگاه تهران.
15
عظیمی، مهدی و احد فرامرز قراملکی (1391). «تاریخ تحول کلیات خمس: ارسطو، فرفوریوس، فارابی، ابنسینا»، مجلة فلسفه و کلام اسلامی، سال چهل و پنجم، ش 1.
16
فرامرز قراملکی، احد (1373). «الإشارات و التنبیهات سرآغاز منطق دوبخشی»، آینة پژوهش، ش 24.
17
گمپرتس، تئودور (1375). متفکران یونانی، 3 جلدی، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
18
نوسبام، مارتا (1374). ارسطو، ترجمة عزّتالله فولادوند، تهران: طرح نو.
19
Kneale, W. and Kneale, M. (1978). The Development of Logic, Oxford: Clarendon.
20
Łukasiewicz, J. (1957). Aristotle’s Syllogistic from the Standpoint of the Modern Formal Logic, Oxford: Clarendon.
21
Rescher, N. (1974). The Development of Arabic Logic, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
22
Ross, S. D. (2004). Aristotle with an Introduction by John L. Ackrill, Routledge.
23