باز‌تأملی انتقادی در بهره‌گیری از سور مرتبة دوم در تحلیل شرطی لزومی
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1390، ، صفحه 1-23

چکیده
  نوشتار حاضر تلاشی برای تحلیل سور شرطی لزومی سینوی برپایۀ منطق مرتبۀ دوم است. محققان معاصر صورت‌بندی‌های متفاوتی از شرطی سینوی به زبان منطق جدید عرضه کرده‌اند. از تفاوت‌های اصلی این صورت‌بندی‌ها چگونگی تحلیل سور شرطی بوده است. دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی دربارۀ سور شرطی مبنای آخرین تحلیل‌های محققان قرار گرفته است ...  بیشتر

بررسی و نقد چند تعریف از مفهوم فراساختنی‌بودگی

مجتبی امیرخانلو

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1390، ، صفحه 1-21

چکیده
  در این مقاله سعی می‌کنیم تا چهار شیوة تعریف مفهوم فراساختنی‌بودگی (conceivability) را بررسی، تحلیل، و نقد کنیم. در این بررسی نسبتاً تاریخی، جایگاه خاصی را برای دکارت، به‌عنوان نمایندة اصلی تعریف‌های شامل فهمیدن، قائل شده‌ایم. سپس، به تعریف‌های شامل باور پرداخته و با مطرح‌کردن و نقد یکایک آن‌ها، به تعریف‌های شامل اَنگارش ...  بیشتر

کواین در برابر کریپکی

علی‌اکبر احمدی افرمجانی؛ علی صادقی

دوره 3، شماره 1 ، فروردین 1391، ، صفحه 1-25

چکیده
  ما در این مقاله ضمن بررسی انتقادات مشهورتر کواین به منطق موجهات، تلاش می‌کنیم نشان دهیم که سوای ابعاد سمنتیکی مخالفت کواین با منطق موجهات، می‌توان دیدگاه او در معرفت‌شناسی را به‌مثابة لایه‌ای عمیق‌تر برای رد و طرد منطق موجهات در‌نظر گرفت، گرچه خود کواین تصریحی به این نحوة انتقاد از منطق موجهات نکرده است. در این میان ...  بیشتر

بررسی منطقی تعارضات اخلاقی

زینت آیت‌اللهی

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 1-20

چکیده
  این تحقیق به ارتباط میان منطق و اخلاق می‌پردازد و تعارض تکالیف را به‌منزلة مبحثی اخلاقی بررسی منطقی می‌کند. منطق ‌تکلیف ‌استاندارد که از ابتدا به منظور بررسی گزاره‌های اخلاقی بنا شد، نمی‌تواند بیان درست و دقیقی از تعارض میان تکالیف داشته باشد. بنابراین منطق‌های جدید تکلیفی بنا شده‌اند تا بتوانند موقعیت تضاد میان تکالیف را به ...  بیشتر

نقدی بر مقالة «پارادوکس اخبار از مجهول مطلق: تحلیل مفهوم «خبر»»

مهدی اسدی

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1392، ، صفحه 1-43

چکیده
  هدف اصلی این جستار نقد و بررسی مقاله‌ای است که پیش‌تر شریف‌زاده و حجتی با عنوان «پارادوکس اخبار از مجهول مطلق: تحلیل مفهوم «خبر»» در همین مجله به چاپ رسانده‌اند. این مقاله‌ با وجود برخورداری از برخی نکات مثبت دربردارندة چندین نکتة قابل نقد است. ما نکات قابل نقد را گزارش می‌کنیم و می‌سنجیم؛ مواردی چون تعبیر «حکم‌ناپذیری» ...  بیشتر

انتقال ضرورت در موجهات ارسطو؛ نگاهی ارسطویی

حامد باستین

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 1-17

چکیده
  یکی از مسائل اساسی و مهم، راجع به موجهات ارسطو ناهم‌خوانی آرای وی در باب ضرورت، با آموزه‌های وی در حالت قیاس‌های مطلقه است. این مسئله از زمان خود ارسطو تاکنون مناقشات بسیاری را ایجاد کرده و تا امروز بیش‌تر محققان را به این نتیجه رسانده که ارسطو در موجهات خود دچار تناقض است. در این مقاله سعی شده تا با قرائتی جدید ولی تا جای ممکن منطبق ...  بیشتر

ریشه‌یابی شبهة معدوم مطلق در فلسفة یونان

مهدی اسدی

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 1-30

چکیده
  در فلسفة اسلامی معمولا منظور از «معدوم مطلق» چیزی است که نه در خارج موجود است و نه در ذهن. از آن‌جا که در فلسفة اسلامی گفته می‌شود «المعدوم المطلق لایخبرعنه و لایعلم»، این «شبهه» و «پارادوکس» در این‌جا به وجود می‌آید که همین لایخبر عنه و لایعلم خبر و علمی است از معدوم مطلق. پس معدوم مطلق هم‌زمان هم لایخبرعنه ...  بیشتر

راه‌حلی به پارادوکس معدوم مطلق

مهدی اسدی

دوره 5، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 1-30

چکیده
  ‌در حل ‌پارادوکس معدوم مطلق (معدوم در ذهن و خارج) راه‌حل‌های گوناگونی مطرح شده است؛ راه‌حل‌هایی چون: اختلاف در مفهوم و مصداق و معادل‌های آن که رایج‌ترین پاسخ است؛ اختلاف در بتّی و غیر بتّی و معادل‌های آن و غیره. این نوشتار با اشاره به نقدپذیری این راه‌حل‌ها مدعی است راه‌حل درست همان شناخت‌پذیری عدم‌ مطلق است. این راه‌حل گرچه ...  بیشتر

نزاع فرگه و هیلبرت: روش صحیح پرداختن به فراقضیه‌ها در دستگاه‌های اصل موضوعی

میثم محمدامینی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 1-19

چکیده
  «منطق به صورت نامحدود ... صوری نیست. اگر چنین بود، بدون محتوا می‌بود ... هیچ علمی کاملاً صوری نیست» (Frege, 1971:109). در ۱۸۹۹، دیوید هیلبرت نظام اصلِ موضوعیِ منقحی برای هندسة اقلیدسی عرضه کرد و با اثبات مشروط فراقضیه‌های سازگاری و استقلال برای این نظام، راه‌حلی برای یکی از مسائل دیرپای ریاضیات (مشهور به مسئلة خطوط موازی) ارائه داد. گوتلوب ...  بیشتر

اتصاف خارجی معقول ثانی منطقی: بررسی موردپژوهانة پارادوکس معدوم مطلق

مهدی اسدی

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1394، ، صفحه 1-36

چکیده
  در منطق و فلسفة اسلامی معمولاً گفته می‌شود در معقول ثانی منطقی اتصاف، و به‌عبارتی ظرف صدق و مطابَق، کاملاً ذهنی است. این نوشتار نشان می‌دهد برخی اندیشمندان مسلمان در عمل، گاهی، مثلاً در مورد مباحث پارادوکس معدوم مطلق، ناخواسته آن را نقض کرده‌اند. ما به تقویت این نقض خواهیم پرداخت و ادلّة قوی‌تری بر اتصاف خارجی و عینی دست‌کم برخی ...  بیشتر

منطق قدیم
نقد و بررسی تلازم شرطیات متصل در آثار منطق‌‌دانان مسلمان

داود حیدری

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 1-29

چکیده
  بحث تلازم شرطیات از جهات گوناگون دارای اهمیت است. در این بحث به‏ خوبی می‌‏توان به درک درستی از آرای منطق‏‌دانان مسلمان در زمینة قضایا و استدلال‏‌های شرطی دست یافت و در مقام مقایسة این آرا با دیدگاه منطق‏‌دانان دیگر به‏درستی قضاوت کرد. منطق‌‏دانانی که به بحث تلازم شرطیات پرداخته‌‏اند هر‏یک به تعدادی از تلازم‌‏ها ...  بیشتر

فلسفه زبان (با گرایش منطق)
مفهوم بازنمایی در نظریۀ «زیست‌معنایی» میلیکان

حامد باستین؛ سید محمدعلی حجتی

دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-28

چکیده
  میلیکان در پاسخ به مسئلۀ پاتنم دربارۀ عدم تعین مصداقی واژه‌های زبانی این موضوع را مطرح می‌کند که اگر تعریف جدیدی از بازنمایی مبتنی بر شواهد زیستی و به‌ویژه اصل انتخاب طبیعی ارائه کنیم، آیا مسئلۀ پاتنم هم‌چنان موضوعیت خواهد داشت. پاسخ میلیکان به این سؤال منفی است. او معتقد است که سؤال باید این‌گونه مطرح شود که چه چیزی رابطه‌ای خاص ...  بیشتر

فلسفه منطق
رواداری در نظریه ی ST

داود حسینی

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 1-13

چکیده
  چکیده: کوبرروز و دیگران (2012) نظریه ای در باب ابهام پرورانده اند که طی آن مدلی برای رواداری ارائه کنند. قصد بر این است که در این مدل رواداری معتبر باشد؛ چنین نباشد که یک محمول مبهم بر هر چیزی حمل شود؛ و نیز استدلال های پارادوکس خرمن معتبر نباشند. در این مقاله استدلال خواهد شد که اولا، تحدید ایشان از اصل رواداری از آنچه در ادبیات مربوط به ...  بیشتر

فلسفه منطق
متن‌گرایی در مقابل حداقل‌گرایی در سمانتیک

نیما احمدی؛ لطف الله نبوی؛ سید محمد علی حجتی

دوره 8، شماره 2 ، آبان 1396، ، صفحه 1-23

چکیده
  متن‌گرایی، رقیب اصلی حداقل‌گرایی است. نزاع میان این دو رویکرد سمانتیکی، ریشه در نزاع قدیمی تعیین مرز میان سمانتیک و پراگماتیک دارد. متن‌گرایان مدعی‌اند که جملات زبان‌ طبیعی، قبل از غنی‌سازی پراگماتیکی، قابل ‌ارزش‌دهی نیستند. در مقابل، از نظر حداقل‌گرایان، محتوای سمانتیکی حداقلی وجود دارد که معنای قابل ارزش‌دهی جمله را به‌دست ...  بیشتر

آیا شرطی های خبری غیر تابع ارزشی هستند؟

مسعود الوند

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 1-17

چکیده
  ناهمخوانی ادات ربط زبان طبیعی و ادات زبان منطق کلاسیک در تابع ارزشی بودن، موجب شده است تا برخی گمان کنند که زبان منطق کلاسیک در بازنمایی جملات زبان طبیعی و صورتبندی استدلالهای این زبان ناتوان است. در این مقاله تلاش می شود تا نشان داده شود که زبان منطق کلاسیک یکسره از آن صورت بندی عاجز نیست و مدعای مخالفان توانایی زبان منطق در بازنمایی ...  بیشتر

مبناپذیری اشکال چهارگانه ی قیاس ارسطویی

محمد حافی؛ مهین باقری؛ مهدی میرزاپور؛ غلامرضا ذکیانی

دوره 9، شماره 2 ، مهر 1397، ، صفحه 1-19

چکیده
  هدف از این پژوهش معرقی مفهومی جدید در قیاس حملی ارسطویی به نام مبناپذیری است؛ به عبارتی ضربی از ضروب 24گانه­ی منتج قیاس ارسطویی مبناپذیر است اگر تنها با مفروض گرفتن یک ضرب به همراه قواعد برهان خلف، تداخل، عکس ساده، نقض محمول و نقض سور بتوان ضروب منتج دیگر قیاس حملی ارسطو را اثبات کرد. بدین منظور در این مقاله نشان داده خواهد شد که تنها ...  بیشتر

صورت های زمانی پارادوکس مور

روح الله ابراهیم پور اصفهانی؛ مقداد قاری

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.30465/lsj.2019.4489

چکیده
  جملات موری جملاتی مانند "p اما من باور ندارم که p" یا "p اما من باور دارم که چنین نیست که p" هستند، که علی­رغم ممکن الصدق بودن محتوای آنها اظهار یا باور به آنها با نوعی پوچی همراه است. ادعا می­شود این جملات تنها در صورتی که در قالب زمان حال اظهار یا باور شوند پوچ خواهند بود و در صورتی که آن­ها در قالب زمان گذشته یا آینده اظهار شوند اظهارشان ...  بیشتر

بررسی روش‌های مختلف معرفی فورسینگ

محمد گلشنی؛ امید اعتصامی؛ شهرام محسنی‌پور

دوره 10، شماره 2 ، مهر 1398، ، صفحه 1-12

https://doi.org/10.30465/lsj.2019.5266

چکیده
  روش فورسینگ کوهن یکی ازمهمترین ابزارهای نظریه مجموعه‌ها برای ساختن مدل‌های از ZFC می‌باشد. در این مقاله روش‌های مختلف معرفی فورسینگ را بررسی کرده و نشان می-دهیم همه آنها با هم معادل هستند. . ابتدا روش فورسینگ را به کمک مجموعه‌های جزئاً مرتب بیان می کنیم و بعضی از خواص اساسی آن را ذکر می‌کنیم. سپس روش مدل‌های جبر بولی-مقدار را می‌آوریم ...  بیشتر

تأملی در ابعاد متافیزیکی تقسیم «حمل» به تقریر علامه طباطبایی

حمیدرضا بدر

دوره 11، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 1-28

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35758.1337

چکیده
  علامه طباطبایی، حمل را به یک اتحاد وجودی میان موضوع و محمول تعریف می‌کند. سپس در تقسیم حمل، حمل را به حمل اولی ذاتی، حمل شایع صناعی و حمل حقیقت و رقیقت تقسیم کرده است. در حمل اولی یک «ذات بر خودش» حمل میگردد، در حمل شایع یک «عرض بر معروض» حمل میگردد و در حمل حقیقت و رقیقت یک «معلول بر علت خود» حمل می‌شود. با تاملی در مبحث ...  بیشتر

منطق تطبیقی غیرکلاسیک ۱: منطق حملی استاندارد - از SLe تا IFLe

عامر آمیخته؛ سید احمد میرصانعی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35927.1349

چکیده
  در این مقاله برای اصل‌بندی تمام ضرب‌های قیاس‌های ارسطویی به علاوه اصل «هر الف الف است» و قواعد دوطرفه‌ی نقض محمول سالبه‌ها، یک سیستم اصل موضوعی غیرکلاسیک معرفی شد. این سیستم تنها شامل ۲ تعریف، ۲ اصل، ۱ قاعده‌ی یک مقدمه‌ای و ضرب‌های Barbara و Datisi است. با افزودن نقض گزاره‌ای درجه اول به این سیستم، اثبات کردیم که مربع تقابل بدون ...  بیشتر

وجود ذهنی، حافظه و استدلال‌های پیچیده

مهدی اسدی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-29

https://doi.org/10.30465/lsj.2022.39792.1386

چکیده
  برخی از اشکال‌هایی که اندیشمندان غربی به وجود ذهنی وارد کرده‌اند نزد فیلسوفان ما تقریباً ناشناخته ‌است و پاسخ کاملی دریافت نکرده است. مثلاً یکی از مهم‌ترین و دشوارترین اشکال‌های اندیشمندان غربی در این زمینه اشکال چگونگی تصور امور پیچیده‌ است؛ چراکه ظاهراً هیچ انسانی قادر نیست صورتی از امور پیچیده‌ در ذهن خود تشکیل دهد. مشکلی ...  بیشتر

اسامی خاص داستانی ؛ گذرگاه برگشت از انقلاب کپرنیکی

مسعود جنتی فرد آموزگار

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-21

https://doi.org/10.30465/lsj.2022.42731.1414

چکیده
  چکیده:روش جناب کریپکی در نمایشِ عدم انطباقِ متافیزیک و معرفت‌شناسی معرفی نمونه‌های نقض است؛ معرفی گزارهای ممکن پیشینی به موازات گزاره های ضروریِ تجربیِ. در بعضی از این نمونه‌ها مناقشه شده است. آنچه می‌آید تلاشی است در احیای متافیزیک از طریقِ سمنتیک در حاشیه ی پیشنهادِ کریپکی. در زمینه‌ی نوشته سعی می کنم ملازمت منطق وُ سمنتیکِ فرگه‌ایی ...  بیشتر

تحلیل هنجاری از اعتبار منطقی

مسعود الوند

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 1-21

https://doi.org/10.30465/lsj.2023.42421.1412

چکیده
  مساله اصلی این مقاله تحلیل اعتبار منطقی است. از نظر فیلد شرط لازم برای اعتبار منطقی بینا‌نظری یک استدلال عبارت از قیود هنجاری بر باور به مقدمات و نتیجه آن استدلال است. با این حال، دیدگاه مرسوم آن است که استدلالهای معتبر لغوی، علی‌رغم اعمال چنین قیودی بر باورها، منطقاً معتبر نیستند و بنابراین نمی‌توان شرط مذکور را برای اعتبار منطقی ...  بیشتر

ابهام و پارادوکس خرمن

داود حسینی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1389، ، صفحه 3-26

چکیده
  در این نوشتار به معرفی مسئلة‌ ابهام و پارادوکس خرمن خواهیم پرداخت. ابتدا بیان شهودی مطلب و سپس صورت‌بندی منطقی آن خواهد آمد. پس از آن، نظری به مسائل فلسفی مربوط به نظریه‌پردازی ابهام و مسائل فلسفی مرتبط با ابهام خواهیم افکند. در پایان نیز نظریه‌های موجود دربارة ابهام را بر اساس ملاک‌های مختلف دسته‌بندی کرده، توصیفی اجمالی ...  بیشتر

ذوحدین هگلی بررسی نسبت «پدیدارشناسی» و «منطق»

علی‌اکبر احمدی افرمجانی

دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389، ، صفحه 3-15

چکیده
  مقالة حاضر به نسبت میان دو کتاب «پدیدار‌شناسی روح» و «علم منطق» هگل می‌پردازد و اینکه آیا «‌پدیدارشناسی روح» هگل، پرده از ماهیت «علم منطق» او بر می‌دارد، یا این کتاب «علم منطق» است که منظری برای قرائت درست «پدیدار شناسی روح» فراهم می‌آورد. اما فرضی که در پاسخ به این مسأله مورد توجه قرار گرفته، ...  بیشتر