منطق تطبیقی غیرکلاسیک ۱: منطق حملی استاندارد - از SLe تا IFLe

عامر آمیخته؛ سید احمد میرصانعی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 1-24

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35927.1349

چکیده
  در این مقاله برای اصل‌بندی تمام ضرب‌های قیاس‌های ارسطویی به علاوه اصل «هر الف الف است» و قواعد دوطرفه‌ی نقض محمول سالبه‌ها، یک سیستم اصل موضوعی غیرکلاسیک معرفی شد. این سیستم تنها شامل ۲ تعریف، ۲ اصل، ۱ قاعده‌ی یک مقدمه‌ای و ضرب‌های Barbara و Datisi است. با افزودن نقض گزاره‌ای درجه اول به این سیستم، اثبات کردیم که مربع تقابل بدون ...  بیشتر

نحوة بیان ضرب‌های منتج قیاس در سنت منطقدانان قرون وسطی

سعید انواری

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 25-37

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35703.1335

چکیده
  منطقدانان قرون وسطی برای ضرب‌های منتج قیاس اقترانی حملی اسامی اختصاری انتخاب کرده بودند. این اسامی به نحوی انتخاب شده بود که نوع قضیة محصورة به کاررفته در صغری و کبری و نتیجة قیاس را مشخص کرده و نشان می‌داد که ضرب‌های منتج اشکال دوم تا چهارم از چه طریق، به ضرب‌های شکل اول بازمی‌گردند و نیز روش رد و تبدیل ضرب‌های منتج آن اشکال به ...  بیشتر

تأملی بر امکان عام از دیدگاه زین الدین کشی

علی اصغر جعفری ولنی؛ محیا مهرجدی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 39-57

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36468.1365

چکیده
  منطق­دانان متقدم و متأخر همگی در اندراج واژه امکان ذیل بحث قضایای موجهه در منطق و بحث مواد ثلاث در فلسفه، اتفاق­نظر دارند؛ اما از­سوی­دیگر مغایرتهائی در شرح و تفصیل اصطلاح امکان عام نزد منطق دانان دیده می­شود. یکی از شاخص­ترین اختلافها، دیدگاه زین الدین کشی است. وی به عنوان یکی از بزرگترین شاگردان فخر رازی، در کتاب خود "حدائق ...  بیشتر

تاملی بر منطق‌های چند ارزشی گزاره‌ای

سید محمد امین خاتمی؛ اسفندیار اسلامی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 59-99

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36264.1359

چکیده
  در اوایل قرن بیستم، ایده‌هایی مبنی بر تخطی از «اصل دو ارزشی» منطق ارسطویی شکل گرفت. البته خود ارسطو نیز با اشاره به مسئله صدق یا کذبِ جملاتی که در مورد آینده اطلاعی می‌دهند، به این موضوع که بعضی جملات نه ارزش «راست» و نه ارزش «دروغ» دارند اشاره کرده بود. اما این مسئله تقریباً تا دوره رنسانس بطور کلی فراموش شد و از دوره ...  بیشتر

ظهور و افول ایده «زبان ایدئال» در دو جریانِ فلسفه تحلیلی

حسین شقاقی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 101-128

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36359.1360

چکیده
  ایده زبان ایدئال از مباحث مهم و محوری در فلسفه تحلیلی است. عمده فیلسوفان جریان نخست فلسفه تحلیلی که از فرگه آغاز و در راسل و ویتگنشتاین متقدم و پوزیتیویست‌های منطقی بسط یافت نه تنها از این ایده استقبال می‌کنند، بلکه تحقق آن را همچون هدفی اصلی و محوری دنبال می‌کنند. اما ایده زبان ایدئال در جریان دوم فلسفه تحلیلی، که آن نیز ملهم از آثار ...  بیشتر

یادداشتی پیرامون نقاط ثابت در منطق مسور اثباتها و پارادوکس امتحان غیرمنتظره

مقداد قاری

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 129-153

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35805.1348

چکیده
  در این مقاله قصد داریم تأثیر افزودن نقاط ثابت به منطق های توجیه را بررسی کنیم. به ویژه به مطالعه منطق مسور اثبات ها، که توسط فیتینگ معرفی شده است و گسترشی از منطق اثبات های آرتموف به یک منطق محمول ها می باشد، می پردازیم. ما گسترش های نقطه ثابتی از منطق مسور اثبات ها را ارایه می دهیم. این گسترش ها توسط افزودن عملگرهای نقطه ثابت (یا عملگرهای ...  بیشتر

چرا تبیین توانایی استدلال مطابق قواعد منطقی به عنوان استعدادهای مفهومی ناکافی است؟

هومن محمد قربانیان

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 155-179

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36852.1371

چکیده
  لوئیس کرول در مقاله "لاکپشت به آشیل چه گفت؟" نشان داد اضافه کردن قواعد منطق به صورت گزاره سبب ایجاد تسلسلی در استنتاج قیاسی می‌شود که حصول نتیجه را غیرممکن می‌سازد. یکی از راه‌حلهایی که برای این معما پیشنهاد شده استعدادی دانستن دانش منطق است؛ استعدادهای منطقی، توانایی‌هایی هستند که در صورت بروز شرایط مناسب، عمل مشخصی را در پی دارند. ...  بیشتر

ذات‌گرایی و منطق موجهات ارسطو

کامران قیوم‌زاده

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 181-211

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35484.1332

چکیده
  ارسطو با معرفی منطق موجهات در کتاب ارگانون خود از یک طرف و ارائه‌ی نظریه‌ی ذات‌گرایی و مفهوم ذاتی در دو کتاب ارگانون و متافیزیک پیش‌قراول یکی از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث متافیزیکی و منطقی در تاریخ فلسفه بوده است. ارائه‌ی تفسیری منسجم از این منطق و منطبق ساختن آن با روایات ذات‌گرایی ارسطو در ارگانون و متافیزیک، یکی از ...  بیشتر

فعل «است» در درباره‌ی عبارت ارسطو

سید عمار کلانتر

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 213-237

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36699.1370

چکیده
  در این مقاله فعل بودنِ «است» (εστί) در درباره‌ی عبارت ارسطو و و دلالت‌هایی که وی صراحتا به «است» نسبت می‌دهد، بررسی می‌شود و در موارد متعددی دیدگاه برخی مفسران ارسطو، از جمله آمونیوس، بوئتیوس، فارابی و آکویناس تقریر و نقد می‌شود. از این رو، ابتدا تعریفِ ارسطو از فعل،‌ از جمله مهمترین ویژگیِ آن، «افزون‌نشانگریِ ...  بیشتر

اعتبار استقراء یا عدم اعتبار قیاس؟!

محمدجواد کیانی بیدگلی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 239-260

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.35993.1351

چکیده
  از یونان باستان تا جهان امروز مسأله‌ی استقراء ذهن اندیشمندان به خصوص منطق‌دانان و فلاسفه را درگیر خود نموده است. کاربرد استقراء نیز در حوزه‌های مختلف اهمیت امر را دوچندان نموده است. در پاسخ به این مسأله جواب‌های متفاوتی داده شده است؛ از آن‌جا که استقراء همواره در کنار قیاس به عنوان قسم دیگر استدلال مطرح بوده است و قیاس نیز نزد تقریبا ...  بیشتر

رد اصل بخش‌پذیری در منطق کوانتومی با نگاهی به اصل عدم قطعیت و پارادوکس EPR

سید مهدی محمدی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 261-284

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36487.1366

چکیده
  از زمانی که منطق کوانتومی توسط فیزیکدان‌ها ارائه شد این منطق به نحوی در نسبت با مکانیک کوانتومی و تجربیات حاصل از آن شکل گرفت. درواقع مکانیک کوانتومی و تجربیات حاصل از آن تأییدی برای این منطق در نظر گرفته‌شده است. یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های مکانیک کوانتومی اصل عدم قطعیت است که آموزه‌ای برای رد بخش‌پذیری در منطق کوانتومی می‌باشد. ...  بیشتر

تحلیلی بر معنای امکان اخص از منظر ابن‌سینا

مرتضی مزگی نژاد

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 285-311

https://doi.org/10.30465/lsj.2021.36490.1367

چکیده
  ابن‌سینا در کتاب‌های منطقی خود به‌صورت مبسوطی به بحث جهات و قیاس‌های موجهه پرداخته است. علاوه بر این، نوآوری وی در افزودن جهات زمانی موردتوجه منطق‌دانان خصوصاً منطق‌دانان غربی قرار گرفته است. بااین‌وجود با مراجعه به آثار وی نوعی ابهام در معنای امکان اخص دیده می‌شود. برخی از منطق‌دانان غربی نیز وجود چنین ابهامی را گزارش داده‌اند ...  بیشتر