منطق قدیم
نقد و بررسی تلازم شرطیات متصل در آثار منطق‌‌دانان مسلمان

داود حیدری

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، صفحه 1-29

چکیده
  بحث تلازم شرطیات از جهات گوناگون دارای اهمیت است. در این بحث به‏ خوبی می‌‏توان به درک درستی از آرای منطق‏‌دانان مسلمان در زمینة قضایا و استدلال‏‌های شرطی دست یافت و در مقام مقایسة این آرا با دیدگاه منطق‏‌دانان دیگر به‏درستی قضاوت کرد. منطق‌‏دانانی که به بحث تلازم شرطیات پرداخته‌‏اند هر‏یک به تعدادی از تلازم‌‏ها ...  بیشتر

فلسفه تحلیلی (با گرایش منطق)
ماینونگی‌گرایی وجهیِ ضدواقع‌گرا: اشیای ناکامل

بهنام ذوالقدر؛ داود حسینی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، صفحه 31-40

چکیده
  بر اساس ماینونگی‌‌گرایی وجهی هر آن‌چه می‌‌توان به آن التفات داشت یک شیء است، حتی اگر وجود نداشته باشد. نیز، وجود صفتی معمولی هم‌چون دیگر صفات است. بسته به این‌که شیئیت یک شیء مبتنی بر اعمال، رفتار و افکار یک عامل شناختی باشد یا نه، دو رویکرد متفاوت در ماینونگی‌‌گراییِ وجهی خواهیم داشت: 1. رویکرد واقع‌گرایانه که طبق آن اشیای ناموجود، ...  بیشتر

منطق قدیم
آیه 81 سوره زخرف: از استثناء تا اولویت

محمود زراعت‌پیشه

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، صفحه 41-57

چکیده
  در آیة 81 سورة زخرف چنین می‌خوانیم که «قُلْ إِنْ کانَ لِلرَّحْمنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ الْعابِدینَ: اگر خدا فرزند داشت، من نخستین عابدم». بیش‌تر مفسران بر این باورند که این آیه حاوی استدلالی است که می‌توان آن را در قالب یک قیاس استثنایی بیان کرد. اما، با وجود پیشنهادهای مختلف برای صورت‌بندی این استدلال در قالب این قیاس، تقریباً ...  بیشتر

منطق قدیم
گزاره‌های منفصله نزد ابن‌سینا

امین شاهوردی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، صفحه 59-82

چکیده
  در این مقاله، در بخش اول، گزاره‌های منفصله بر پایة کتاب شفاء را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که ابن‌سینا، برخلاف متأخرانی چون قطب‌الدین رازی، گزاره‌های منفصلة حقیقی اتفاقی را نمی‌پذیرد. در بخش دوم، دو خوانش کلی در باب گزاره‌های منفصلة ابن‌سینا معرفی می‌شود. بر اساس دیدگاه رشر، شهابی، فاخوری، نبوی و الجزر، گزاره‌های منفصلة ...  بیشتر

فلسفه زبان (با گرایش منطق)
فعل گفتاری نزد منطق‌دانان مسلمان

احمد عبادی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، صفحه 83-99

چکیده
  برخی از فیلسوفان زبان معتقدند که گاه عبارات زبانی با آن‌که از ساختار خبری برخوردارند، اما صدق و کذب نمی‌پذیرند، زیرا قصد گوینده از بیان آن‌‌ها نه توصیف، بلکه انجام یک فعل است. چنین جملاتی را افعال گفتاری می‌خوانند. پیش از این، منطق‌‌دانان مسلمان نیز به این مسئله توجه کرده‌‌اند. آنان این موضوع را با عنوان «انشای اخبارنُما» ...  بیشتر

منطق قدیم
تبارشناسی نسبت‌های چهارگانه

اسد‌الله فلاحی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1395، صفحه 101-127

چکیده
  هرچند پیشینۀ نسبت‌های چهارگانه میان مفاهیم به ارسطو و فرفوریوس می‌رسد، به منزلة یک تقسیم منطقی از نوآوری‌های منطق‌دانان مسلمان بوده و برای نخستین‌بار در آثار فارابی، غزالی، فخر رازی و خونجی و به صورت‌های متفاوت به علم منطق معرفی شده است. از آن‌جا که تقسیم‌های فارابی، غزالی و فخر رازی، به‌ترتیب، دچار مغالطه‌های «عدم انسجام»، ...  بیشتر