نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• علی اصغر جعفری ولنی

استادیار گروه فلسفه دانشگاه شهید مطهری

چکیده

توجه منطق­دانان مسلمان به نسبت و ارائه تحلیل منطقی از احکام و خواص آن، و به­کارگیری قواعد استنتاجی متضمن نسبت امری مسلم به­نظر می­رسد؛ اما رهیافت آنها در یک سطح نبوده است. منطق­دانان در تبیین و تحلیل منطق ارسطویى به­علت عدم توجه به تمایز بین قضایاى متضمن نسبت و قضایاى متضمن مفاهیم نفسى دچار نوعی ناسازگارى بوده­اند؛ یعنى اگرچه ظاهراً منطق ارسطویى بر تحلیل موضوع محمولی از قضیه استوار است و احکام، خواص و قواعد نسبت تحت عنوان بخش مستقلى تعریف و تحلیل نشده­اند، ولى بسیارى از مباحث منطقى بنحوى بر خواص و قواعد نسبت مبتنى است، اما به علت محصور بودن در ضوابط منطق ارسطویی، بحث از نسبت چندان تعمق نیافته است. لذا در منطق سنتى، قواعد استنتاجى مبتنى بر نسبت فداى این ناسازگارى شده است. براین­اساس شکار مستقیم آراء و نظریات آنها دراین­باره ممکن نیست. درواقع منطق ارسطویی در مواضعی با مشکل بحث از نسبت روبرو بوده، اما این رویارویی صریح نبوده است. از جمله آنها می­توان از احکام و لوازم نسب اربعه، تحلیل و تبیین عکس مستوى سالبه کلى، تحلیل قیاس اقترانى حملى شکل اول، چاره­جویی در قیاس مساوات، و تبیین مأخذ اول و مأخذ ثانى نام برد.

کلیدواژه‌ها

• منطق ارسطویى
• منطق نسب
• نسب اربعه
• عکس سالب کلى
• قیاس اقترانى
• قیاس مساوات
• مأخذ اول و مأخذ ثانی

عنوان مقاله [English]

A case study of how Aristotelian logic analyzes features of relation and its rules of inference

نویسنده [English]

• Ali asghar jafari valani

Assistant professor of philosophy, Motahhari University

چکیده [English]

Relation and logical analysis of its features and rules of inference were one of the logical concerns of Muslim logicians; though each one has different approaches. Not considering the distinction between propositions containing relations and propositions containing categorical concepts has caused some inconsistency in their logical text; that is although Aristotelian logic focuses only on subject-predicate structure of sentences and has not a separate analysis for relations, however, obviously its importance were not neglected.  So the inferential rules of relations has not developed in Aristotelian logic due to this inconsistency and it is not easy to capture the Muslim logician`s idea about it.  Nevertheless this thread of thought could be found in analysis of Four-fold Relations, conversion of universal negative propositions, the first figure of syllogism, Equality Syllogism and essential and non-essential middle term.

کلیدواژه‌ها [English]

• Aristotelian logic
• Logic of relations
• conversion of universal negative propositions
• syllogism
• Equality Syllogism
• essential and non-essential middle term