نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه سادات نبوی ¹
• حسین کامکار ²
• زینت آیت‌اللهی ³
• علیرضا شهبازی ⁴

¹ عضو هیات علمی گروه ریاضی دانشگاه قم

² طلبه سطح چهار حوزه علمیه مشکات

³ دانشگاه تربیت مدرس

⁴ طلبه سطح 4 حوزه علمیه قم

چکیده

در فرایند نمادین‌سازی استدلال‌های فقهی با ادله‌ای مواجهیم که به لحاظ حجیت و اعتبار در مراتب گوناگونی قرار دارند. دو دسته مهم از این دلایل امارات و اصول عملیه هستند، که در نهاد شریعت حجت به شمار می‌روند و دارای اعتبارند. این دو دسته دلیل، هرچند هر دو دلیل شرعی به شمار می‌روند و می‌توانند مقدمه استنباط احکام توصیفی و یا تکلیفی درون شریعت باشند (می‌توانند لوازم شرعی را نتیجه دهند)، اما از حیث قابلیت استنتاج لوازم عقلی با یکدیگر متمایزند. به عبارت دیگر، اگر یک دلیل از دسته امارات را معتبر بدانیم، تمام نتایج علی و منطقی آن نیز برای ما معتبر خواهد بود، اما اگر در شرایطی، یک اصل عملی برای ما دارای حجیت و اعتبار باشد، لزوماً نتایج علی و منطقی آن معتبر نخواهند بود.
در این مقاله با استفاده از منطق‌های Count As(منطق‌های مربوط به نهادها) و بر اساس منطق‌های غیریکنوا و همچنین با بهره جستن از زبان منطق توجیه، یک دست‌گاه اصل موضوعی منطقی برای امارات و اصول عملیه ارائه می‌شود که می‌تواند مهم‌ترین ویژگی‌های منطقیِ آن‌ها را بازنمایی کند، از جمله این‌که بین لوازم عقلی و لوازم شرعی تفکیک قائل بشود و به عبارت اصولِ‌فقهی، مثبتات اصول عملیه را فاقد حجیت بداند، در عین این‌که مثبتات امارات را حجت بداند.

کلیدواژه‌ها

• صوری‌سازی اصول فقه
• منطق Count As
• منطق غیریکنوا
• منطق توجیه
• امارات
• اصول عملیه

موضوعات

• منطق فلسفی

عنوان مقاله [English]

An axiomatization for different levels of Islamic legal justification, using nonclassical conditionals.

نویسندگان [English]

• Fateme Sadat Nabavi ¹
• Hosein Kamkar ²
• Zinat Ayatollahi ³
• Alireza Shahbazi ⁴

¹ Department of Mathematics, University of Qom.

² Mesh kat houze

³ Tarbiat Modares University

⁴ Qom Hoze

چکیده [English]

When formalizing the Islamic legal reasoning system, we encounter various categories of justifications which require different logical operators. For instance, certain ones possess a certain epistemic value; thus, accepting them necessitates accepting the accompanying causal and logical ramifications. However, there are other types of justifications that hold significance only within a legal system. These justifications may not necessarily have any direct bearing on truth or knowledge but are instead concerned with establishing the rules of institiuation
This article presents an axiomatic logical framework based on the "Count As" logic (logic of institutions) and non-monotonic logic, as well as the justification logic. This framework can represent the logical properties of two category of valid justifications in the Islamic Legal Reasoning, namely, Amaarat and Osul-al-Amaliyyah. In fact, the legal consequences of both as well as the rational consequences of Amaarat are valid, but the rational consequences of Osul-al-Amaliyyah are not accepted. Our framework can represent this difference.

کلیدواژه‌ها [English]

• Formal representation of principles of Islamic legal reasoning
• Count As logic
• Non-Monotonic logic
• Justification logic
• Amaarat
• Osul-al-Amaliyyah