نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشچوی دکترای فلسفه - گروه فلسفه - دانشکده علوم انسانی- دانشگاه تربیت مدرس- تهران-ایران

چکیده

دشتکی در ارائه نظریه حمل خود، از دو نظریه بدیل یاد می‌کند؛ «ثبوت امر لامر» و «تغایر مفهومی موضوع و محمول و اتحاد در ذات». دشتکی با نقد این دو دیدگاه، «تغایر اعتباری و اتحاد در وجود» را به عنوان نظریه حمل استاندارد معرفی می‌نماید. تحلیل ویژه دشتکی از مشتقات نقش مهمی در این نظریه دارد. انکار نسبت از دیگر عناصر تشکیل دهنده نظریه دشتکی است و با کمک آن می‌تواند حمل را به هوهویت و عینیت موضوع و محمول تحلیل کند. دشتکی در می‌یابد که هر یک از بساطت یا ترکب مشتق با نظریه حملی که او به دنبال آن می‌باشد، در تنافی اند و لذا تحلیل ویژه ای از مشتقات عرضه می کند. تحلیل او از مشتقات، راه را برای تفکیک دوگانه «ثبوت مبدا برای موضوع» و «اتحاد محمول و موضوع» هموار می‌سازد و او را در تحلیل قاعده فرعیه و جهت در عقدالوضع یاری می‌‌کند. همه این عناصر به یاری دشتکی می‌آیند تا بتواند قضایای لابتیه، هلیه بسیطه و معدوله را تحلیل کند و نظریه حمل منتخب خود را در مورد آن ها به کار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sadr al-Din Dashtaki’s Theory of Predication

نویسندگان [English]

  • Mohammad Saeedimehr 1
  • Ahmad Hosseini Sangchal 2

1 Philosophy Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, IRAN.

2 PhD student- Philosophy Departmnt- Tarbiat Modares University- Teharn- IRAN

چکیده [English]

Before offering his own theory of the logical predication, Sadr al-Din Dashtaki first criticizes two alternative theories; the first interprets logical predication as the attribution of something (predicate) to something (subject), and the second takes it as expressing the conceptual difference between the subject and the predicate and their essential identity. He then proposes the “conventional difference and existential identity” as the criterion of the logical predication. This theory is constituted of several elements including his peculiar analysis of the derivative words. Dashtaki discovers that both theories of simplicity and complexity of the derivative words are inconsistent with his theory of predication and thus, introduces a new analysis of the derivative words. This analysis pays way to differentiating between attribution of the root to the subject and the identity of subject and predicate. This complex net of principles helps Dashtaki to provide a plausible analysis of special sorts of propositions like existential propositions and hypothetical propositions (la Batti).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theory of Predication
  • Rule of Subordination
  • Derivatives
  • Sadr al-Din Dashtaki
ابن‌سینا، حسین (1404 ق)، الشفا (الالهیات ـ منطق)، به‌تصحیح سعید زائد، قم: مکتبه آیۀالله مرعشی.
ابن‌سینا، حسین (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
ابن‌سهلان الساوی، عمر (1383)، البصائر النصیریه، با مقدمۀ حسن مراغی، تهران: نشر شمس تبریزی.
ابهری، اثیرالدین (1397)، خلاصه الافکار فی نقاوه الاسرار، به‌تصحیح مهدی عظیمی و هاشم باقری، تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران.
بهمنیار، بن مرزبان (1375)، التحصیل، تهران: دانشگاه تهران.
تهانوی، محمدعلی (1996)،کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبه لبنان الناشرون.
سهروردی، یحیی بن حبش (1375) مجموعه مصنفات، ج 2، به‌تصحیح هانری کربن و سیدحسین نصر، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
حسینی، سیداحمد و محمد سعیدی‌مهر (1395)، «بررسی انتقادی استدلال سیدشریف جرجانی بر بساطت مشتق»، خردنامۀ صدرا، ش 85.
حسینی، سیداحمد و محمد سعیدی‌مهر (دردست چاپ الف)، «اتصاف ماهیت به وجود در دیدگاه سیدصدرالدین دشتکی».
حسینی، سیداحمد و محمد سعیدی‌مهر (دردست چاپ ب)، «نظریۀ حمل و قضایای لا بتیه از منظر سیدصدرالدین دشتکی».
حسینی، سیداحمد (1397)، «بررسی انتقادی بازسازی‌های استدلال جرجانی بر بساطت مشتق»، حکمت اسلامی، ش پیاپی 119.
حشمت‌پور، سیدمحمدحسین (1395)، «دروس صوتی شرح منظومه»، سایت مدرسۀ فقاهت، تاریخ 10/8/1395.
دشتکی، صدرالدین (بی‌تا الف)، الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید، نسخۀ خطی، کتاب‌خانۀ مجلس شورای اسلامی، ش 1755.
دشتکی، صدرالدین (بی‌تا ب)، الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید، نسخۀ خطی، کتاب‌خانۀ آستان قدس رضوی، ش 1353خ.
دشتکی، صدرالدین (بی‌تا ج)، الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید، نسخۀ خطی، کتاب‌خانۀ مجلس شورای اسلامی، ش 1756.
رازی، فخرالدین (1381) منطق الملخص، با مقدمه و تصحیح قراملکی و اصغری‌نژاد، تهران: دانشگاه امام صادق.
رازی، قطب‌الدین (1390)، شرح المطالع، به‌انضمام حواشی جرجانی و بعض تعالیق دیگر، قم: ذوی القربی.
رازی، قطب‌الدین (1375)، المحاکمات بین شرحی الاشارات، قم: نشر البلاغه.
شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج 2، بیروت: دار احیاء التراث.
طوسی، نصیرالدین (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
قوشچی، علی بن محمد (1393)، شرح تجرید العقائد، به‌هم‌راه حاشیۀ قدیم دوانی، به‌تصحیح حسین زارعی رضایی، قم: رائد.
محمدعلی‌زاده، محمدرضا (1388)، «تبیین جایگاه عقد الوضع در منطق»، معارف عقلی، ش 13.