تصور و تصدیق به عنوان دو بخش مبنایی و نظام آفرین در منطق، همواره مورد توجه بوده است. زیربنای منطق دوبخشی، بحث تصوّر و تصدیق است؛ از اینرو از زمان ابنسینا تا به امروز، و با توجه به منطق نوین غرب، در اینباره مسائل مختلفی به میان آمده است. منطق دوبخشی بر اساس تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق پایه گذاری شده است. با توجه به ماهیت تقسیم و وجود اختلاف نوعی بین اقسام، مسألۀ نسبت بین تصوّر و تصدیق، از میان تمام این مسائل، اهمّیت بیشتری دارد. چیستی این نسبت بر "منطق تقسیم بندی"، "ابتناء یا عدم ابتناء این دو بر هم"، "امکان تحقق ذهنی هریک بدون دیگری" و مسائل وابسته به این مسائل تاثیر مستقیم دارد. ابن سینا، قطب الدین رازی و ملاصدرا، (در اثری مستقل) از اندیشمندانی هستند که به این مساله پرداخته اند. مقاله حاضر گشودن گرههای تحلیلی در تقسیمبندی علم حصولی به تصوّر و تصدیق در آثار سه اندیشمند را برای به دست آوردن نسبت بین تصوّر و تصدیق و نیز نقش هرکدام در حصول دیگری و در نهایت دستیابی به نظری جامع از آرای ایشان دربارۀ ماهیت تصوّر و تصدیق، مدنظر قرارداده است. در این پژوهش، از طریق تفکیک مقام زبان (لفظ) از مقام ماهوی، علم حصولی تبیین و تحلیل شده است: در مقام ماهوی فقط تصدیق و از طریق مقام زبان و ارتباط بین زبان و اندیشه، تصوّر به دست میآید. چنان که علم حصولی تکهستهای باشد، علم منطق در واقع تکبخشی خواهدبود.
سجادی، سیدجعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1379.
سهروردی، شیخ شهابالدین، حکمةالاشراق، ترجمه سیدجعفر سجادی، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۶۷ه.ش.
سهروردی، شیخ شهابالدین، مجموعه مصنفات ، تصحیح و مقدّمه هانری کربن، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۸۰ه.ش.
شیرازی، صدرالدین محمد، التصوّر و التصدیق، انتشارات بیدار، قم، ۱۳۷1ه.ش.
طباطبایی، علامه سید محمدحسین، نهایةالحکمة، تصحیح و تعلیق شیخ عباسعلی زارعی سبزواری، مؤسسه نشر اسلامی، قم، ۱۴۱۷ه.ق.
طوسی، نصیرالدین، شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، نشر البلاغه، قم، 1375.
همو، اساسالاقتباس، به تصحیح مدرس رضوی، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۶۱ه.ش.
فارابی، ابونصر، المنطقیات، تحقیق و مقدّمه از محمدتقی دانشپژوه، قم، ۱۴۰۸ه.ق.
فرامرز قراملکی، احد، تعریف منطق، شرح مبسوط منطق اشارات (ج۱)، نشر مجنون، قم، ۱۳۹۵ه.ش.
کاتبی قزوینی، نجمالدین، الرسالة الشمسیة فی القواعد المنطقیة، در شروح شمسیه، انتشارات بیدار، قم، ۱۳۸۴ه.ش.
میرداماد، محمدباقر، القبسات، به اهتمام مهدی محقق، سیدعلی موسوی بهبهانی، ایزوتسو و ابراهیم دیباجی، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۷۶ه.ش.
ولفسن، ه.ا، دو اصطلاح تصوّر و تصدیق در فلسفه اسلامی و معادلهای یونانی، لاتین و عبری آن، ترجمه احمد آرام، در کتاب منطق و مباحث الفاظ، چاپ اول، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۷۰ه.ش.
هروی کابلی، محمدزاهد بن محمداسلم، شرح الرسالة المعمولة فی التصوّر و التصدیق و تعلیقاته، به تصحیح مهدی شریعتی، مکتبة الشهید شریعتی، قم، ۱۴۲۰ه.ق.
یوسف ثانی، محمود، رسالۀ کارشناسی ارشد «مسألۀ تصوّر و تصدیق و سیر تحول آرای حکمای اسلامی دربارۀ آن»، (استاد راهنما: دکتر غلامرضا اعوانی)، ۱۳۷۰ه.ش.
Barkhordari,Z. and Rohi,R. (2020). Critical Analysis of the Relation between Conception and Assertion for Avicenna, Quṭb al-Dīn al-Rāzī, and Mullā Ṣadrā. Logical Studies, 11(2), 31-63. doi: 10.30465/lsj.2021.35899.1345
MLA
Barkhordari,Z. , and Rohi,R. . "Critical Analysis of the Relation between Conception and Assertion for Avicenna, Quṭb al-Dīn al-Rāzī, and Mullā Ṣadrā", Logical Studies, 11, 2, 2020, 31-63. doi: 10.30465/lsj.2021.35899.1345
HARVARD
Barkhordari Z., Rohi R. (2020). 'Critical Analysis of the Relation between Conception and Assertion for Avicenna, Quṭb al-Dīn al-Rāzī, and Mullā Ṣadrā', Logical Studies, 11(2), pp. 31-63. doi: 10.30465/lsj.2021.35899.1345
CHICAGO
Z. Barkhordari and R. Rohi, "Critical Analysis of the Relation between Conception and Assertion for Avicenna, Quṭb al-Dīn al-Rāzī, and Mullā Ṣadrā," Logical Studies, 11 2 (2020): 31-63, doi: 10.30465/lsj.2021.35899.1345
VANCOUVER
Barkhordari Z., Rohi R. Critical Analysis of the Relation between Conception and Assertion for Avicenna, Quṭb al-Dīn al-Rāzī, and Mullā Ṣadrā. Logical Studies, 2020; 11(2): 31-63. doi: 10.30465/lsj.2021.35899.1345
