نوع مقاله : ترجمه و نقد

نویسنده

• اسدالله فلاحی

دانشیار مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران

چکیده

شمس‌الدین سمرقندی از منطق‌دانان قرن هفتم، در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن‌سینا پیش ‌نهاده است. از نظر ابن‌سینا، قیاس شرطی دقیقاً مانند قیاس حملی است و در‌نتیجه، 19 ضرب منتج دارد؛ اما سمرقندی این همانندی را نمی‌پذیرد و فقط 7 ضرب از قیاس شرطی را معتبر می‌داند. او در بیان شرایط انتاج فقط شرایط کیفیت را بیان می‌کند و به شرایط کمیت نمی‌پردازد و هنگام ارائة مثال نقض برای ضرب‌های عقیم، تفاوت کمی ضرب‌ها را نادیده می‌گیرد. اگر مانند سمرقندی صرفاً کیفیت گزاره‌ها را در ‌نظر بگیریم میان قیاس‌های سمرقندی و منطق ربط (که شاخه‌ای از منطق جدید است) مطابقت شگفت‌انگیزی می‌یابیم به این معنی که هر ضرب منتج نزد سمرقندی در منطق ربط معتبر است و برعکس؛ و این نشان‌دهندة نزدیکی اندیشه‌های او به منطق ربط است. این در حالی است که اگر کمیت گزاره‌ها را نیز در ‌نظر آوریم با دشواری‌هایی در تحلیل قیاس‌های سمرقندی روبه‌رو می‌شویم که ریشه در تفسیر او از سورهای شرطی دارد.

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها: قیاس حملی
• قیاس شرطی
• منطق قدیم
• منطق جدید
• منطق ربط
• شمس‌الدین سمرقندی

عنوان مقاله [English]

Shams al-Din Samarqandi on Relevance Logic

نویسنده [English]

• Assadollah Falahi

Associate Professor, The Islamic Iranian Academy of Philosophy

چکیده [English]

Shams al-Din Samarqandi, a seventh Iranian logician, has proposed a new theory on conditional syllogism against Avicenna. Avicenna believed that conditional syllogism had only 19 valid moods; but Samarqandi, denying this similarity, validated only 7 moods. Samarqandi considered in his analysis only the quality conditions of the syllogism and did not pay attention to quantity conditions and in providing counterexamples for the invalid moods, he ignored their quantificational differences. If we consider just quality, as Samarqandi did, we’ll find a surprising similarity between his valid moods and the contemporary relevance logic, so that all Samarqandi’s valid moods are valid in relevance logic and vice versa. But if we look at the quantity of the propositions involved, we’ll encounter some difficulties, which are rooted in his interpretation of conditional quantifiers.


 

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Categorical syllogism
• Conditional syllogism
• Traditional Logic
• Modern
• Logic
• Relevance logic
• Shams al-Din Samarqandi