نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
چکیده
در رابطه با کیفیت حمل ذاتیات بر ذات و بر یکدیگر سه نظریه مطرح است. مشهور حمل جنس و فصل بر نوع و بر یکدیگر را حمل شایع صناعی دانستهاند. لیکن به اعتقاد علامه طباطبایی جنس همان نوع مبهم و فصل همان نوع محصل است و نوع ماهیتی تامه است فارغ از ابهام و تحصل. از اینرو ایشان بر خلاف مشهور حمل جنس و فصل بر نوع را اولی ذاتی میداند، اگرچه حمل جنس و فصل بر یکدیگر را شایع صناعی قلمداد نموده است. اما آیتالله جوادی آملی یک گام جلوتر از علامه طباطبایی نه تنها حمل جنس و فصل بر نوع را که حمل آن دو بر یکدیگر را اولی ذاتی معرفی کرده است. به اعتقاد ایشان هر حملی که در مدار مفهوم باشد، حمل اولی ذاتی است و حمل این سه مفهوم بر یکدیگر از این قبیل است. در این مقاله ضمن تبیین هر سه دیدگاه، به نقد و بررسی آنها پرداخته و در نهایت به این نتیجه دست یافتهایم که نظریه مشهور صحیح است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Reviewing and criticizing three theories on the quality of ascription of essential on essence and on each other
نویسنده [English]
- Mohammad Mahdi kamali
Assistant Professor of Razavi University of Islamic sciences in Islamic philosophy and theology
چکیده [English]
There are three theories regarding the quality of ascription of essential on essence and on each other. Most logicians consider that ascription of genus and differentia on the genre and on each other is common technical predication. But according to Allameh Tabatabai, the genus is the same as the ambiguous genre and the differentia is the same the determined genre and the genre is the complete essence without ambiguity and actuality. Contrary to popularity, therefore, he considers ascription of genus and differentia on the genre is primary essential predication but ascription of genus and differentia on each other is common technical predication. But Ayatollah Javadi Amoli, one step ahead of Allameh Tabatabaee, considers that ascription of genus and differentia on the genre and on each other is primary essential predication. In this article, while explaining all three perspectives, we first criticize them and finally we conclude that the famous theory is correct.
کلیدواژه‌ها [English]
- Primary essential predication
- Common technical predication
- Genre
- Genus
- Differentia
- ابوترابی، احمد(1388)، «چیستی حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی»، معارف عقلی، شماره 13، ص7-43.
- زراعت پیشه، محمود(1393)، حمل اولی و شایع رهیافتی تاریخی، چاپ اول، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- دوانی، جلال الدین محمد(1285ق)، حاشیه بر شرح تجرید قوشجی، چاپ در حاشیه شرح تجرید قوشجی، چاپ سنگی، قم، انتشارات رضی و بیدار و عزیزی.
- دوانی، جلال الدین محمد(بیتا)، حاشیه دوانی بر حاشیه جرجانی بر شرح قطب رازی (با نام تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسیه) بر شمسیه کاتبی قزوینی، چاپ در ضمن شروح الشمسیه، بیجا، شرکه الشمس المشرق للخدمات الثقافیه.
- جوادی آملی، عبدالله(1389)، رحیق مختوم، به کوشش حمید پارسانیا، چاپ چهارم، قم، انتشارات اسراء.
- جوادی آملی، عبدالله(1387)، فلسفه صدرا، به کوشش و تنظیم محمد کاظم بادپا، چاپ اول، قم، انتشارات اسراء.
- خمینی، روح الله(1385)، تقریرات فلسفه امام خمینى قدس سره، مقرر سید عبد الغنى اردبیلى، چاپ دوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(س).
- سبزواری، حاج ملاهادی(1360)، تعلیقات بر شواهد الربوبیه، چاپ شده ضمن کتاب شواهد الربوبیه، چاپ دوم، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.
- سبزواری، حاج ملاهادی(1369-1379)، شرح منظومة، تصحیح و تعلیق از حسن حسن زاده آملی، چاپ اول، تهران، نشر ناب.
- طباطبایى، محمدحسین(1420ق)، بدایة الحکمة، تعلیقه عباس علی زارعى سبزوارى، چاپ اول، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طباطبایی، سید محمد حسین(1427ق)، نهایه الحکمه، چاپ دوم، قم، موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علیمه قم.
- فیاضی، غلامرضا(1394)، تعلیقه بر نهایه الحکمه، چاپ هشتم، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مدرّس زنوزی، آقا علی، (1378)، مجموعه مصنّفات حکیم مؤسّس آقا علی مدرّس طهرانی، مقدّمه، تنظیم، تصحیح و تحقیق محسن کدیور، تهران، انتشارات اطّلاعات.
- مطهرى، مرتضى(1372)، مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، چاپ هشتم، قم، انتشارات صدرا.
- مظفر، محمد رضا(1430ق)، أصول الفقه، چاپ پنجم، قم، چاپ انتشارات اسلامى.
- مظفر، محمد رضا(1388)، المنطق، چاپ یازدهم، قم، انتشارات دارالعلم.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(بیتا)، الحاشیة على الهیات الشفاء، قم، انتشارات بیدار.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(1981م)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(1360)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، چاپ دوم، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(1363الف)، المشاعر، چاپ دوم، تهران، کتابخانه طهورى.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(1363ب)، مفاتیح الغیب، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگى.
- میرداماد، محمد باقر(1381-1385)، مصنفات میرداماد، به اهتمام عبدالله نورانى، چاپ اول، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
)