نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شیراز

چکیده

در قضایای شرطیه گفته می‌شود این قضایا از ترکیب دوم مفردات تشکیل می‌شوند. بدین ترتیب هر قضیه شرطیه دست کم مرکب از دو قضیه حملیه است که اجزای آنها محسوب می‌شوند. این اجزاء براساس نظر منطق-نگاران پس از ورود حروف شرط بر سرآنها، خاصیت قضیه بودن و خبریت را از دست داده و به همین جهت متصف به صد141ق و کذب نیز نمی‌شوند؛ زیرا این دو وصف از عوارض ذاتی خبر هستند. اما تامل در اجزای قضایای شرطیه نشان می‌دهد که این اجزاء در زمانی که جزء قضیه شرطیه تلقی می‌شوند، خصوصیت و حکم خبریت و اتصاف به صدق و کذب را همچنان دارا هستند و با همین معیار و چگونگی رابطه میان آنها، صدق و کذب قضایای شرطیه تحصیل و تعیین می‌شود. این نوشتار با رویکرد تحلیل گزاره‌ای، به این نتیجه می‌رسد که اجزای شرطیات به عنوان طرفین منفصله یا مقدم و تالی در متصله، از وصف صدق و کذب برخوردار هستند و به همین دلیل از خبریت خارج نمی‌شوند. در نتیجه در ضمن قضایای شرطیه نیز همچنان به عنوان قضیه ملاحظه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical analysis of the rulings of the components of conditional propositions

نویسنده [English]

  • Abdolali Shokr

Faculty member, Department of Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University

چکیده [English]

In conditional propositions, it is said that these propositions are formed from the second combination of single elements. So, every conditional proposition is composed of at least two categorical propositions, which are considered as their components. According to the opinion of logicians, these components lose the property of being a proposition and to be news after entering conditional letters on their heads; and for this reason, they are no longer truth and falsity; because these two descriptions are essentials accident of being news. But the accuracy in the components of conditional propositions shows that these components, when they are considered as part of conditional propositions, still have the characteristic of being news and being attributed to truth and falsity and with this criterion and the way of relationship between them, the truth and falsity of conditional propositions are determined. This article, with the approach of propositional analysis, comes to the conclusion that the components of conditional propositions, have the description of truth and falsity and that's why there are still news and propositions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conditional propositions
  • components of conditional propositions
  • truth and falsity
  • Avecina
ابن­ سینا، حسین بن عبدالله (1405- 1404ق). الشفاء(المنطق)، به تحقیق سعید زاید و...، ج۱، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
ابن­سینا، حسین بن عبدالله (1375ش). ‏الاشارات و التنبیهات،‏ چاپ اول، قم: نشر البلاغة.‏
ابن‌کمونه، سعد بن منصور (1387ش). شرح التلویحات اللوحیة و العرشیة، ج1، مصحح: نجفقلی حبیبی، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
ارموی، سراج­الدین، (1373ش). بیان­ الحق و لسان الصدق، پایان نامه کارشناسی ارشد، تحت عنوان: «تصحیح و تحقیق بیان الحق و لسان الصدق سراج الدین ارموی از باب اول تا پایان باب دهم»، غلامرضا ذکیانی، دانشگاه تهران: دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
جرجانى، السید الشریف على بن محمد (1370ش).‏ ‏کتاب التعریفات‏، چاپ چهارم، تهران: ناصر خسرو.
خونجی، افضل­الدین (1389ش). کشف الاسرار عن غوامض الافکار، تقدیم و تحقیق: خالد الرویهب، چاپ اول، تهران: انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین-آلمان.
سبزواری، ملاهادی (1379ش). شرح المنظومة، ج1، چاپ اول، تهران: نشر ناب.
صدر، محمدباقر (1410ق). الأسس المنطقیة للاستقراء، چاپ اول، قم: المجمع العلمی للشهید صدر.
طوسى، خواجه نصیرالدین (‏1375ش). ‏شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات‏، ج1، چاپ اول، قم: نشر البلاغة‏.‏
طوسى، خواجه نصیرالدین‏ (1367ش). اساس الاقتباس، تصحیح: مدرس رضوی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
عظیمی، مهدی (1396ش). تحلیل منطقی گزاره، چاپ دوم، قم: انتشارات حکمت اسلامی.
علیش، محمد (2008م). حاشیة الشیخ محمد علیش علی شرح الشیخ الإسلام زکریا الأنصاری علی إیساغوجی فی علم المنطق، قاهره –مصر: المکتبة الأزهریة للتراث.
فخررازی، محمدبن عمر (1381ش). منطق الملخص، مقدمه، تصحیح و تعلیقه: احد فرامرز قراملکی و آدینه اصغری نژاد، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
فرامرز قراملکی، احد (1378ش). مقدمه بر التنقیح فی المنطق، تصحیح و تحقیق: غلامرضا یاسی پور، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
قطب‌‌الدین رازی، محمد بن محمد (بی تا). شرح الدوانی (شروح الشمسیة)، چاپ دوازدهم، بیروت – لبنان: شرکة شمس المشرق.
مظفر، محمدرضا (1390ش). المنطق، چاپ دوازدهم، قم: موسسه انتشارات دارالعلم.
ملاصدرا (1378ش). التنقیح فی المنطق، تصحیح و تحقیق: غلامرضا یاسی پور، مقدمه: احد فرامرز قراملکی، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
موحد، ضیاء (1368ش). درآمدی به منطق جدید، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی (شرکت سهامی).
مولى عبدالله، شهاب الدین الحسین الیزدى (‏1412ق). ‏الحاشیة على تهذیب المنطق،‏ چاپ دوم، ‏قم: ‏موسسة النشر الاسلامى‏.