نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.30465/lsj.2023.45153.1434

چکیده

در مقاله‌ای با عنوان «پارادوکس امتناع تناقض: گزارش و گشایش»، مهدی عظیمی کلامی از ملاصدرا در پاسخ به پارادوکس امتناع تناقض ذکر می کند و بیان می کند که ملاصدرا با فرض اینکه «اجتماع نقیضان» موضوع و «ممتنع» محمول است، اجتماع نقیضان موجود را به حمل اولی و اجتماع نقیضانِ ممتنع را به حمل شایع اخذ کرده و به این نحو پارادوکس را پاسخ می‌دهد. عظیمی پارادوکس را زاییده‌ی فهم نادرست ساختار آن می‌داند و ساختار ~(A&~A) □ را برای «اجتماع نقیضان ممتنع است» پیشنهاد می‌کند که در آن دیگر نیازی به موضوع نیست تا پارادوکس پیش آید. اما اولاً او بدون هیچ دلیلی ساختار موضوع-محمولی را برای «اجتماع نقیضان ممتنع است» نفی می کند؛ ثانیاً ساختار پیشنهادی را نیز فیلسوفان مسلمان در کنار ساختار قبلی برای اصل امتناع تناقض متذکر می شوند ولی در ظاهر پارادوکسی بر آن وارد نیست تا راه حلّ طلب کند؛ ثالثاً با نگاهی دقیقتر پارادوکس بر ساختار پیشنهادی نیز وارد است؛ و رابعاً ~(A&~A) □ ترجمه کاملی از اصل امتناع تناقض نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A critique on the article " Non-contradiction Paradox"

نویسنده [English]

  • Javad Azimi Dastgerdi

Ph.D. student of Hikmat moTa'alieh, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

In an article titled " Non-contradiction Paradox", Mahdi Azimi mentioned Mulla Sadra's words are in response to the non-contradiction Paradox. Azimi says that Mulla Sadra examines the statement “the aggregation of the pair of contradictories is impossible” then using the subject-predicate structure Mulla Sadra tries to solve the paradox by distinction between two type of predication called ‘awwali’ and ‘shayi’. Azimi considers the paradox to be the result of its structure and proposes the structure □~(A&~A) for the statement “the aggregation of the pair of contradictories is impossible”. In this structure, there is no need for a subject for a paradox to occur. But firstly, he rejects the subject-predicate structure for that statement without any reason. Secondly, Muslim philosophers mention the proposed structure along with the previous structure for the principle of Non-contradiction but the proposed structure does not produce a paradox that requires a solution. Thirdly, with a closer look, there is a paradox on the proposed structure. Fourthly, □~(A&~A) is not a complete translation of the principle of Non-contradiction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • non-contradiction"
  • subject"
  • paradox"
  • proposition"
  • "
  • mental existence"
ابن سینا، حسین بن عبداله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: دانشگاه تهران.
ابن سینا، حسین بن عبداله (1405). منطق المشرقیین، چاپ دوم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
ابن سینا، حسین بن عبداله (1434). الشفاء (الالهیات)، قم: ذوی القربی.
ارسطو (1389). ما بعد الطبیعة، مترجم: دکتر محمدحسن لطفی تبریزی، چاپ سوم، تهران: طرح نو.
اژه‌ای، محمدعلی (بی­تا). دائرة المعارف بزرگ اسلامی (تناقض)، جلد10، بی­جا: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
تفتازانی، سعدالدین (1433). شرح الرسالة الشمسیة، قم: دار زین العابدین.
جبر، فرید و نویسندگان (1996). موسوعه مصطلحات علم المنطق عند العرب، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
حائری، مهدی (1398). جستارهای فلسفی، چاپ دوم، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
حائری، مهدی (1400). کاوش­های عقل نظری، چاپ ششم، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1412). القواعد الجلیه فی شرح الرسالة الشمسیة، قم: موسسة النشر الاسلامی.
رازی، قطب الدین (بی تا). شرح مطالع الانوار فی المنطق، قم: انتشارات کتبی نجفی.
رازی، قطب الدین (1390). تحریر القواعد المنطقیة فی شرح الرسالة الشمسیة، قم: بیدار.
سبزواری، ملاهادی (1379). شرح المنظومه، 5جلد، تهران: نشر ناب.
شیخ اشراق (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، 4جلد، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طباطبایی، محمدحسین (1432). نهایة الحکمة، جلد1، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
عظیمی، مهدی (1399). «پارادوکس امتناع تناقض: گزارش و گشایش»، دوفصلنامه علمی منطق پژوهی، سال11، شماره1، صص158-153
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1378). التنقیح فی المنطق، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1981). اسفار، 9جلد، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (بی تا). الحاشیة علی الهیات الشفاء، قم: بیدار.
موحد، ضیاء (1376). «تمایزات مبنایی منطق قدیم و جدید»، نامه مفید، دوره3، شماره1 (پیاپی9)، صص 80-69.
موحد، ضیاء (1396). درآمدی به منطق جدید، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
میرداماد، محمدباقر استرآبادی (1385). مصنفات میرداماد، 2جلد، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نراقی، ملامهدی (1380). شرح الالهیات من کتاب الشفاء، 2جلد، قم: کنگره بزرگداشت محققان نراقی.
نوری، ملاعلی (1432). اسفار (تعلیقات)، جلد1، قم: طلیعة النور.