منطق فلسفی
نقدی بر دیدگاه‌های خاص نبوی در مبانی منطق فلسفی

مهدی اسدی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.46505.1448

چکیده
  از آن‌جا که مبانی منطق فلسفی، نوشته‌ی دکتر لطف‌الله نبوی، نخستین کتاب فارسی در زمینه‌ی دشوار منطق فلسفی است، علی‌القاعده بی‌اشکال نیست. از این‌رو در این مقاله کوشیده‌ایم تا به نقد دیدگاه‌های خاص خود نگارنده در این کتاب بپردازیم. برای نمونه، او در فصل منطق زمان – با کوتاهی‌کردن در تفکیک ضرورت ازلی و ذاتی و تقسیم ضرورت ذاتی ...  بیشتر

منطق فلسفی
بررسی انتقادی یک نقد در بارة نظام غیرتابع‌ارزشی منطق پایة گزاره‌ها؛ آیا تز ارسطو و تز بوئتیوس اثبات می‌شود؟

مرتضی حاجی حسینی؛ حمیده بهمن پور

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 27-63

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.47380.1455

چکیده
  در منطق کلاسیک گزاره‌ها از جملة «اگر P آنگاه Q» نمی‌توان نتیجه گرفت که «چنین نیست که اگر P آنگاه ∼Q». این استدلال که شرطی وابستة آن به تز بوئتیوس معروف است، شواهد موافق فراوانی در حوزة روابط علّی، معنایی و صوری (منطقی) دارد. عبارت «چنین نیست که اگرP آنگاه ∼P» هم که به تز ارسطو معروف است و شواهد موافق فراوانی در حوزة روابط ...  بیشتر

فلسفه تحلیلی (با گرایش منطق)
تحلیل کاربردهای دلالتی و وصفی براساس افعال غیرمستقیم گفتاری

غلامرضا حسین‌پور

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 65-84

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.44839.1430

چکیده
  یکی از پرسش‌های مهم در باب توصیفات معین، تفاوت میان کاربردهای دلالتی و وصفی از این توصیفات است. دانلان به نظریه‌های راسل و استراوسون درباره توصیفات معین به این دلیل که هر دوی آن‌ها موفق نمی‌شوند کاربرد دلالتی را توضیح دهند، ایراد می‌گیرد اما هیچ‌جا به ما مجموعه‌ای از شرایط لازم و کافی را برای تشخیص هیچ کاربردی نمی‌دهد. کریپکی ...  بیشتر

فلسفه تحلیلی (با گرایش منطق)
بسط منطق زالتا بر اشیای معمولی انتزاعی

محمدهادی سلیمانی؛ داود حسینی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 85-117

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.48428.1464

چکیده
  چکیده در تقسیم‌بندی اشیا مطابق نظریه شیء نوماینونگی زالتا، اشیا یا معمولی هستند و یا انتزاعی. طبق این رویکرد، اشیای معمولی ویژگی‌ها را نمونه‌گیری می‌کنند و اشیای انتزاعی، ویژگی‌ها را کدگذاری می‌کنند. با این همه، به نظر می‌رسد که اشیایی نظیر اشیای اساطیری، ناقض این تقسیم‌بندی هستند. طبق دریافت‌های اسطوره‌شناسانه، هویات اساطیری ...  بیشتر

مطالعات تطبیقی در منطق
غزالی و تعامل منطق و علوم اسلامی

افلاطون صادقی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 119-143

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.45223.1435

چکیده
  علم منطق با پیشینه‌ای به عمر تفکر بشریت، بوسیلة اندیشمند یونانی ارسطو (322-384 ق.م) تدوین شد و شارحان اولیه او آن را در نه بخش و تحت عنوان «ارگانون» درآوردند. این اثر در صدر اسلام توسط مسحیان سریانی به تدریج به زبان عربی ترجمه شد. کندی، فارابی و بویژه ابن سینا منطق نه بخشی ارسطویی را با دلیل منطقی به دو بخش تبدیل نموده، با تغییر جایگاه ...  بیشتر

منطق فلسفی
نقدی بر مقاله «پارادوکس امتناع تناقض: گزارش و گشایش»

جواد عظیمی دستگردی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 145-160

https://doi.org/10.30465/lsj.2023.45153.1434

چکیده
  در مقاله‌ای با عنوان «پارادوکس امتناع تناقض: گزارش و گشایش»، مهدی عظیمی کلامی از ملاصدرا در پاسخ به پارادوکس امتناع تناقض ذکر می کند و بیان می کند که ملاصدرا با فرض اینکه «اجتماع نقیضان» موضوع و «ممتنع» محمول است، اجتماع نقیضان موجود را به حمل اولی و اجتماع نقیضانِ ممتنع را به حمل شایع اخذ کرده و به این نحو پارادوکس ...  بیشتر

منطق قدیم
ارسطو و دوگانۀ کلّی‌ـ‌جزئی

مهدی عظیمی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 161-176

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.48173.1461

چکیده
  ارسطو از «کلّی» تعریفی به دست می‌دهد که یان لوکاشویچ آن را، به دلیلِ در بر نگرفتنِ کلّی‌های تهی، غیر جامع می‌داند. افزون بر این، تعریفی که ارسطو از جزئی به دست می‌دهد به دو شیوه قابل فهم است: (1) جزئی تنها بر یک چیز حمل پذیر است، (2) جزئی حمل ناپذیر است. این برداشتِ دوگانه، که در سخنان شارحان ارسطو نیز با بسامد زیادی تکرار می شوند، ...  بیشتر

مطالعات تطبیقی در منطق
جهت عقدالوضع در منطق موجهات از دیدگاه فارابی و ابن‌سینا

علیرضا قدردان؛ محمد کریمی لاسکی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 177-201

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.45625.1441

چکیده
  بنابر ادعای فخر رازی و طوسی، جهت عقد الوضع در نگاه فارابی امکان و در نگاه ابن سینا فعلیت است. آنها پس از این انتساب، دیدگاه فارابی را نادرست و دیدگاه ابن سینا را تایید میکنند. اگرچه فارابی اشاره مستقیمی به جهت عقد الوضع ندارد ولی از مجموع عبارات او عقدالوضع به لفظ مفرد کلّی در ناحیه موضوعِ قضایای محصوره تعریف میشود. درواقع، در این نگاه ...  بیشتر

منطق فلسفی
صوری‌سازی مراتب حجیت شرعی با استفاده از شرطی‌های غیرکلاسیک

فاطمه سادات نبوی؛ حسین کامکار؛ زینت آیت‌اللهی؛ علیرضا شهبازی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 203-225

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.47195.1453

چکیده
  در فرایند نمادین‌سازی استدلال‌های فقهی با ادله‌ای مواجهیم که به لحاظ حجیت و اعتبار در مراتب گوناگونی قرار دارند. دو دسته مهم از این دلایل امارات و اصول عملیه هستند، که در نهاد شریعت حجت به شمار می‌روند و دارای اعتبارند. این دو دسته دلیل، هرچند هر دو دلیل شرعی به شمار می‌روند و می‌توانند مقدمه استنباط احکام توصیفی و یا تکلیفی درون ...  بیشتر

فلسفه زبان (با گرایش منطق)
در باره طبیعت گزاره‌های ماینونگی

حسن همتائی؛ سید محمد علی حجتی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، صفحه 227-244

https://doi.org/10.30465/lsj.2024.47935.1458

چکیده
  این مقاله جستاری درباره‌ی طبیعت گزاره‌های ماینونگی است. اینها گزاره‌هایی هستند که در آنها خاصیتی بر شیئی ناموجود حمل می‌شود چنان‌که بتوان آن را صادق انگاشت. نشان می‌دهم که تعمیم رویکردهای متداولِ تبیین طبیعت گزاره‌ها چنان‌که گزاره‌های ماینونگی را نیز شامل شوند، به پیش‌بینی نادرست ارزش صدق این گزاره‌ها، عدم رعایت شهودهای ...  بیشتر