منطق‌پژوهی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تأملی بر امکان عام از دیدگاه زین الدین کشی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه دانشگاه شهید مطهری

2 کارشناس ارشد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

منطق­دانان متقدم و متأخر همگی در اندراج واژه امکان ذیل بحث قضایای موجهه در منطق و بحث مواد ثلاث در فلسفه، اتفاق­نظر دارند؛ اما از­سوی­دیگر مغایرتهائی در شرح و تفصیل اصطلاح امکان عام نزد منطق دانان دیده می­شود. یکی از شاخص­ترین اختلافها، دیدگاه زین الدین کشی است. وی به عنوان یکی از بزرگترین شاگردان فخر رازی، در کتاب خود "حدائق الحقائق"، مدعی است که فیلسوفان پیش از وی، ازسویی امکان عام را به سلب ضرورت یکی از طرفین وجود و عدم تعریف کرده­اند، درحالیکه بر سلب ضرورت از جانب مخالف قضیه نیز توافق داشته­اند. در این مقاله، تلاش ما بر این است تا با نگاهی بر آراء حکما و منطق­دانان درباره اصطلاح امکان، به طور ویژه، تأملی بر امکان عام از دیدگاه زین الدین کشی داشته باشیم و اذعان کنیم که ادعای مورد تأمل وی متأثر از تعاریف دوگانه فخر رازی در کتاب "الملخص" و "شرح اشارات" است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A critical study of the concept of general possibility in the philosophy of Zein al-din Kashi

نویسندگان [English]

  • Ali asghar jafari valani 1
  • mahya mehrjedi 2

1 Assistant professor of philosophy, Motahhari University

2 Master of Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

Although there are some differences about how to define or explain the concept of possibility, all ancient and recent logicians consider it as one of the modal operators in logic and philosophy. However, Kashi`s description of the concept is rather different. As a prominent student of Fakhr Razi, in “Hadaiq al-Haqaiq” he claims that other philosophers before him have defined possibility as denying the necessity of truth or falsehood of a proposition, though the consensus was on the denying of the necessity of the negative side. In this paper, by reviewing other philosophers` and logician`s ideas about the concept of possibility, we reflect on Kashi`s definition and claim that in this subject, he was under the influence of Fakhr Razi`s ideas in “al-Molakhas” and “Sharh Isharat”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zein al-din Kashi
  • Hadaiq al-Haqaiq
  • logic
  • general possibility
مراجع
ابن سینا، شیخ الرئیس، الشفاء، ج1و2 ، تصحیح مدکور، ابراهیم، قم، مکتبة آیت الله العظمی المرعشی النجفی، 1404ق.
ابن سینا، شیخ الرئیس، النجاة، تصحیح دانش پژوه، محمد تقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1379ش.
ابن کمونه، سعد بن منصور، شرح التلویحات اللوحیة والعرشیة، ج 1، تصحیح حبیبی، نجفقلی، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1387ش.
ارسطو، منطق ارسطو،ج1، تصحیح بدوی، عبدالرحمن، بیروت، دار القلم، 1980م.
خونجی، افضل الدین، کشف الأسرار عن غوامض الأفکار، الرویهب، خالد، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین، تهران، برلین، 1389 ش.
رازی، فخرالدین، منطق الملخص، تهران، دانشگاه امام صادق(ع)، 1381ش.
طباطبائی، محمد حسین، ترجمه و شرح نهایة الحکمة، شیروانی، علی، تهران، انتشارات الزهراء، 1383ش.
طوسی، خواجه نصیرالدین، اساس الاقتباس، به تصحیح مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، 1361ش.
طوسی، خواجه نصیرالدین، شرح الإشارات والتنبیهات مع المحاکمات، قم، نشر البلاغه، 1375ش.
عمادی حائری، سید محمد، از نسخه های استانبول، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1391ش.
غزالی، ابوحامد، معیار العلم، بوملحم، علی، بیروت، مکتبة الهلال، 1993م.
فارابی، ابونصر، المنطقیات للفارابی، ج 1، دانش‏پژوه، محمد تقی، قم، منشورات مکتبة آیت الله العظمی المرعشی النجفی، 1408ق.
فلاحی، اسدالله، وبلاگ منطق در ایران، (www.logiciran.blogfa.com).
کاتبی قزوینی، نجم الدین؛ طوسی، نصیرالدین، مطارحات المنطقیة در منطق و مباحث الفاظ (مجموعه مقالات)، محقق، مهدی؛ ایزوتسو، توشی هیکو، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370ش.
کشی، زین الدین، حدائق الحقائق، جعفری ولنی، علی اصغر، مهرجدی، محیا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1400ش.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، اللمعات المشرقیة، مشکوة‏الدینی، عبدالمحسن،تهران، انتشارات آگاه، 1362ش.
ملکیان، محمد باقر، امکان در منطق و فلسفه، نشریه معارف عقلی، شماره 6، تابستان 1386ش.
References
Ibn Sina, Sheikh al-Raeis, Al-Shefa, J. and 2, Correction of Madcour, Ibrahim, Qom, Ayatollah al-Ozma al-Marashi Najafi, 1404 AH.
Ibn Sina, Sheikh al-Raeis, Al-Nejat, Correction of Danesh pazhouh, Mohammad Taghi, Tehran, Tehran University Press, 1999.
Ibn Kamoune, Saad ibn Mansour, a description of Al-Talvihat Al-loheie v Al-Arshie, J1, Correction of Habibi, Najaf gholi, Tehran, a written heritage research center, 2008.
Aristotle, Aristotle's logic, C 1, correction of Badavi, Abdul Rahman, Beirut, Dar  Al-Qalam, 1980.
Khounaji, Afzal al-Din, The discovery of Al-Asrar of Al-Qavamez Al-Afkar, Al- Rovaiheb, Khalid, the research institute of wisdom and philosophy of Iran, Islamic Studies Institute of Berlin Azad University, Tehran, Berlin, 2010.
Razi, Fakhreddin, Logic al-Molakhas, Tehran, Imam Sadiq University (AS), 2002.
Tabatabaei, Mohammad Hossein, translation and description of Nahayat al-Hekmat, Shirvani, Ali, Tehran, Alzahra Publications, 2004.
Tusi, Khajeh Nasir al-Din, Asass Al-Eghtebas, to correct the Modares Razavi, Tehran, University of Tehran, 1361.
Tusi, Khajeh Nasir al-Din, Description of Al-Esharat v Atanbihat, Qom, Publishing Al-Balaghah, 1375.
Emadi Haeri, Seyyed Mohammad, from Istanbuls Manuscripts, Tehran, written heritage research center, 1391.
Ghazali, Abu Hamed,Al-Meyar Al-Elm, Boumolham, Ali, Beirut, School al-Hilal, 1993.
Farabi, Abu Nasr, Al-Manteghiat Al-farabi, J1, Danesh Pazhouh, Mohammad Taghi, Qom, Mecheres of Ayatollah Al-Ozma Marashi Al-najafi , 1408 AH.
Fallahi, Asadollah, Logic Blog in Iran, (www.logiciran.blogfa.com).
Qazvini, Najm al-Din; Tusi, Nasir al-Din, Motarehat Al-Manteghie, Mohaghegh, Mehdi; Isotu, Toshi Hico, Tehran, Tehran University Press, 1370.
Kashi, Zein Al-Din, Hadaegh Al-Haghaegh, Jafari Valani, Ali Asghar, Mehrjedi, Mahya, Tehran, Cultural Association, 1400.
Mulla Sadra, Mohammad ibn Ebrahim,Al-Lomaat Al-Mashreghie, Meshkhat Al-dini, AbdulMohsen, Tehran, Agah Press, 1362.
Malekian, Mohammad Bagher, possibility in logic and philosophy, rational editing magazine, No. 6, Summer 2007.
منطق‌پژوهی
دوره 12، شماره 1
شهریور 1400
صفحه 39-57
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار