نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 دانشجوی دکتری گروه فلسفه و کلام دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

10.30465/lsj.2023.45275.1438

چکیده

با نظر به تقسیم حمل، به حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی، در تعیین مصادیق و تطبیق با اقسام اختلاف نظرهایی بوجود آمده است، از جمله درباره کیفیت حمل ذاتیات بر هم و بر ذات، دیدگاههایی مطرح است. مشهور حمل جنس و فصل بر نوع و بر یکدیگر را حمل شایع صناعی دانسته‌اند. علامه طباطبایی حمل جنس و فصل بر یکدیگر را شایع و حمل جنس و فصل بر نوع را اولی ذاتی می‌داند، چنانکه برخی مانند علامه جوادی آملی، حمل جنس و فصل بر یکدیگر و حمل جنس و فصل بر نوع را اولی ذاتی معرفی کرده اند. ممکن است در نگاه ابتدایی، دیدگاه علامه طباطبایی با مشهور متعارض تلقی شده و با داعیه دفاع از قول مشهور، مورد نقد و اشکال واقع شود، لکن به نظر می رسد با استنباط و تعریف مبنا برای دیدگاه علامه بتوان این اختلاف را اختلافی مبنایی قلمداد نموده و نقد های مطرح در حوزه نظریه را با توجه به مبنا پاسخ گفت. در این مقاله ضمن تحلیل مبنای علامه در حمل ذاتیات بر ذات، و انتقال نزاع از نظریه به مبنا، برخی اشکالات مطرح شده در سطح نظریه مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است که نقد دیدگاه علامه بدون توجه به مبانی احتمالی آن از جهت شیوه تحقیق محل تردید و تامل است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Basic analysis of Allameh Tabatabai's point of view in predication of essentials on essences and responding to problems

نویسندگان [English]

  • GHOLAMALI MOGHADDAM 1
  • alireza andarzgo 2

1 Assistant Professor, Department of Philosophy and Theology, Razavi University of Islamic Sciences

2 Ph.D. student of Department of Philosophy and Theology, Razavi University of Islamic Sciences.

چکیده [English]

Abstract
With regard to the division of carrying, into the primary essential predication and common technical predication , there have been differences of opinion in determining examples and matching with types, among others, there are opinions about the quality of predication the essentials together and on the essence. It is well-known that carrying genus and differentia on species of each other is a common technical predication. Allameh Tabatabai considers the predication of genus and differentia to each other common technical predication and the predication of genus and differentia to species as the primary essential predication, as some like Allameh Javadi Amoli have introduced the predication of genus and differentia to each other and the predication of genus and differentia to type as the primary essential predication. It is possible that Allameh Tabatabai's point of view may be criticized and challenged, but it seems that according to the basis of Allameh's point of view, the criticisms raised can be answered. In this article, while analyzing the basis of Allameh in predication the essentials on the essence, some problems raised at the level of the theory have been investigated.
Key words: Allameh Tabatabaei, primary essential predication common technical

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Allameh Tabatabaei
  • primary essential predication common technical predication
  • predication of essentials on the essence
ابوترابی، احمد (1388)، «چیستی حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی»، مجله  معارف عقلی، ش 13، صفحه 43-7.
جبر، فرید(1375)، موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب، انتشارات مکتبة لبنان ناشرون، بیروت.
جوادی آملی، عبدالله (1387)، فلسفۀ صدرا، به‌کوشش و تنظیم محمد کـاظم بـادپا، انتشارات اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله (1389)، رحیق مختوم، به‌کوشش‌ حمید‌ پارسانیا، انتشارات اسراء، قم.
حسن زاده آملی، حسن(1387)، شرح فارسی الأسفار الأربعة ، انتشارات بوستان کتاب، قم.
خوانساری، محمد(1376)، ‌فرهنگ اصطلاحات منطقی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‌، تهران.
زراعت‌پیشه، محمود (1393)، حمل اولی و شایع ره‌یافتی تاریخی، انتشارات  مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران.
زنوزی، علی بن عبد الله(1378)، تقریرات المبدء و المعاد، انتشارات اطلاعات.
سبزواری، حاج ملاهادی (1379)، شرح منظومه، تصحیح و تعلیق از حسن حسن‌زادۀ آملی، نشر ناب، تهران.
آخوندى، محمدحسین‏(1388)، شرح و توضیح بدایه الحکمه‏، انتشارات هاجر، قم‏.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1362)، تفسیر القرآن الکریم، انتشارات بیدار، قم.
صدر المتالهین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981)، الحکمة المتعالیة فى الاسـفار العـقلیة الاربـعة‌، انتشارات دار احیاء التراث، بیروت‏‌.
صدرالمتالهین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1362)، شرح اللمعات المشرقیة فی الفنون المنطقیة انتشارات آگاه، تهران
طباطبایى، محمدحسین(1414) ‏،بدایه الحکمه،  انتشارات جامعه مدرسین، قم‏.
طباطبایى، محمدحسین‏(1416)، نهایة الحکمة، انتشارات جامعه مدرسین، قم.
فیاضی، غلامرضا (1394‌)، تعلیقه نهایۀ‌الحکمه، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهـشی امـام خـمینی، قم.
قطب‌‌الدین رازی، محمد بن محمد(بی تا)، شروح الشمسیة، انتشارات شرکة شمس المشرق، بیروت.
کمالی، محمد مهدی(1397)، بررسی و نقد سه دیدگاه در کیفیت حمل ذاتیات بر ذات و بر یکدیگر، مجله منطق پژوهی،سال نهم، شماره دوم، پاییز وزمستان 97، ص 79-93.
مدرس زنوزی‌، آقا‌ علی‌ (1378)، مجموعه‌مصنفات حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طـهرانی، تصحیح و تحقیق محسن کدیور، انتشارات اطلاعات، تهران.
مطهرى، مرتضى‌ (‌‌1390‌)، مجموعه‌آثار استاد شهید مطهرى، انتشارات صدرا، قم.
مظفر، محمدرضا(1366)، المنطق، انتشارات اسماعیلیان، قم.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد(1367)، اساس الاقتباس، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران .