نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
مسئول گروه منطق و عضو هیئت علمی مرکز دایرةالمعارف علوم عقلی ـ اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم
چکیده
مبادی حجت به قضایایی اطلاق می‌شود که نیازی به استدلال ندارند و اساس صناعات پنج‌گانه ـ برهان، جدل، خطابه، مغالطه، شعر ـ محسوب می‌شوند؛ برای تبیین این مبادی با معیارهای سه گانه‌ای، دستهبندیهای متمایزی از اندیشمندان اسلامی ارائه شده است که این تحقیق افزون بر ارائه سیر تطور این دسته‌بندی‌ها، اشکالاتی را که بر معیارهای یادشده وجود دارد ارائه می‌دهد و معیاری جدید برای دسته‌بندی مبادی منطقی بیان می‌کند که برای رفع مغالطه‌های رخ‌داده‌ای که در متن این پژوهش بیان‌شده، مفید به نظر می‌رسد؛ مبادی حجت عبارت‌اند از: «یقینیات، مظنونات، مشهورات، وهمیات، مخیلات، مقنعات، مسلمات و مشبهات» که می‌توان اصطلاحات فوق را با معیار توجه به ماهیت هر یک از مبادی بدین‌گونه دسته‌بندی کرد که یقینیات و مظنونات قسیم یکدیگرند زیرا این دو دسته از قضایا حاکی از میزان اعتقاد حاصل از مطابقت آن قضایا با خارجشان هستند؛ همچنین مشهورات با وهمیات قسیم یکدیگرند؛ زیرا حاکی از راه شناختی‌اند که این قضایا حاصل می‌شوند؛ همچنین مسلمات، مقنعات و مخیلات قسیم یکدیگرند زیرا هر سه، نوعی از میزان تأثیرگذاری بر مخاطب را به تصویر می‌کشند؛ مشبهات نیز قسیم تمام مبادی یادشده محسوب می‌شوند؛ زیرا مشتبهات، قضایای هستند که به جهت اشتباه لفظی یا معنوی، یکی از دیگر مبادی حجت پنداشته می‌شوند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The review the process of categorizing the argumentative premises from the point of view of Islamic logicians
نویسنده [English]
- Hosein Ahmadi
Manager of Logic Department and member of the faculty of the Encyclopedia Center of Rational-Islamic Sciences of Imam Khomeini Educational and Research Institute of Qom
چکیده [English]
Argumentative premises refer to propositions that do not require reasoning and are considered the basis of the five arts - argument, polemic, rhetoric, fallacy, and poetry to explain these premises, three types of categorizing have been presented, and this research in addition to presenting the evolution of these categories, presents the problems that exist in the mentioned criteria and expresses a new criterion for the categorizing of the argumentative premises, which seems useful to eliminate the fallacies that have explained in the text of this research; The premises of the reasoning are: "certainties, Strong Likelihood, Common Beliefs, Illusions, persuasions, Accepted, Imaginations, Fallacies" that the above terms can be classified based on their nature in such a way that Certainties and strong likelihoods are mutually exclusive because these two propositions are indicative of the level of belief derived from their correspondence with external reality; Similarly, common beliefs and illusions are mutually exclusive because they indicate the cognitive processes through which these propositions are derived; likewise, accepted truths, persuasions, and imaginations are also mutually exclusive because all three represent a degree of influence on the audience; fallacies are considered mutually exclusive with all the aforementioned bases of argument because fallacies are propositions that are mistaken for another basis of argument due to verbal or conceptual errors.
کلیدواژه‌ها [English]
- reasoning premises
- certainties
- Strong Likelihood
- Common Beliefs
- persuasions
- Accepted
)